Zolang je uitingen die je niet zinnen niet even vurig verdedigt als uitingen die je wel aanstaan, ben je geen echte voorstander van de vrijheid van meningsuiting.
Er zijn heel wat kwesties rondom de visies van Geert Wilders, Nederlands politicus en hoofd van de snelgroeiende politieke partij van de vrijheid (PVV). Nederlandse aanklagers hebben Wilders beschuldigd van haat zaaien en het opzettelijk beledigen van een groep mensen wegens hun afkomst. Wilders zijn verhoor focust zich op een toespraak die hij gaf, waarin hij het publiek heeft gevraagd of zij meer of minder Marokkanen willen in Nederland. Een andere kwestie is dat er bekend is gemaakt dat Wilders gezegd heeft dat Den Haag "een stad zou moeten zijn met minder lasten en indien mogelijk minder Marokkanen." Wilders geeft toe deze uitspraken gedaan te hebben.
De uitspraken van Wilders omtrent Marokkanen klinken wellicht ondoordacht of onsmakelijk voor sommigen, aangezien hij zich maar één nationaliteit richt in plaats van op immigratie an sich. Maar zijn Wilders zijn uitspraken, dat er minder Marokkanen zouden moeten zijn in het land, haat zaaiend en gewelddadig? Zijn uitspraken suggereren niet dat men Marokkanen zou moeten aanvallen of dat ze gehaat moeten worden; het suggereert simpelweg dat er minder immigratie zou moeten zijn vanuit Marokko.
Hoewel Wilders' uitspraken uiteraard gericht zijn op het voeden van de anti-immigratiesentiment van de bevolking, is het maar de vraag of het nou echt een belediging is van Marokkanen, of dat hij simpelweg het beleid volgt waarvan hij denkt dat het in het voordeel werkt van zijn land? Zoals Wilders zelf heeft gezegd in de rechtbank afgelopen week, "Wat als iemand had gezegd, 'Minder Syriërs?"
In een samenleving zijn individuen verantwoordelijk voor hun eigen daden, dus wanneer iemand handelt wegens een verdraaiing van Wilders zijn woorden, of geweld pleegt erdoor, zou Wilders hier niet verantwoordelijk voor gesteld moeten worden, zelfs als hij in de toekomst wat beter op zijn woorden zou moeten letten. Het is gevaarlijk om een lijn te trekken: als we mensen met een anti-immigratievisie beginnen te demoniseren, ongelukkig geuit of niet, waar stoppen we dan?
Is het eventueel ook mogelijk dat omdat Wilders gestigmatiseerd is als politiek "extreemrechts," mensen die politiek "links" zijn hem graag de mond willen snoeren door hem te bestempelen als "racist", in plaats van tegenargumenten voor te stellen?
Hier volgen nog een aantal uitspraken, waarvan geen enkele van Wilders; niemand van de personen hieronder werd vervolgd:
- "Wij hebben hier toch ook k**-Marokkanen." Rob Oudkerk, een Nederlandse politicus van een arbeiderspartij (PvDA).
- "We moeten Marokkaanse jongeren vernederen." Hans Spekman, PvDA-politicus.
- "Marokkaanse jongeren hebben een soort etnisch monopolie op straatoverlast gekregen." Diekerik Samsom, PvDA-politicus.
Men kan zien dat deze uitspraken van politici van de arbeiderspartij, welke momenteel een van de regerende partijen in Nederland is, meer ophitsend en verwerpelijk zijn tegenover de Marokkaanse gemeenschap dan welke uitspraak van Wilders dan ook. Echter is er geen vervolging in gang gezet tegen de desbetreffende individuen.
Zou het niet beter zijn om openlijk te discussiëren over een immigratiebeleid, als volwassenen, en daarmee vooroordelen te verdrijven door middel van een rationele argumentatie?
Het vervolgen van Wilders heeft het anti-immigratievolk alleen maar aangemoedigd, waardoor ze minder reageren op verstand en discussie. Ironisch genoeg heeft dit verhoor vele links-liberalen, die misschien kritiek hebben op zijn visies, Wilders doen beschermen wegens de grondrechten die hij heeft.
Over het verminderen van immigratie in zijn geheel zeggen sommige critici dat het oproepen voor een moratorium omtrent immigratie non-liberaal is – vaak vluchten andere groepen zoals christenen en Yezidi's voor ISIS of andere islamitische terreurgroepen. Immigratie baseren op nationaliteit brengt eventueel ook herinneringen terug van Nazi-Duitsland, toen er beperkingen werden opgelegd op basis van grove religieuze, etnische en nationalistische karikaturen. Andere critici zijn niet comfortabel met het dominant stellen van de "judeo-christelijk humanistische tradities" in de Nederlandse cultuur. Hoe, vragen zij, kan men effectief een "cultuur" onder toezicht houden zonder zichtbare autoritaire beperkingen op te leggen aan degenen die er wellicht niet in passen?
Toch vinden weer andere critici dat het verbieden van het bouwen van nieuwe moskeeën een beperking legt op religieuze vrijheid, en zou kunnen zorgen voor nog meer spanning met de leden van de islamitische gemeenschap, in plaats van een samenwerking met ze om de conflicten in het westen samen op te kunnen lossen.
Maar wat kan men doen wanneer immigranten liever niet assimileren?
Dat is nou bijvoorbeeld geen anti-immigratie-argument; het is een legitieme vraagstelling die beantwoord moet worden. Er zijn tevens vele vragen die betrekking hebben op hoe de samenleving eruit zou zien als er een tektonische demografische verschuiving plaatsvindt, wellicht samen met een tektonische verschuiving van cultuur.
Zoals uitgelegd werd door een commentator, wanneer je een appeltaart hebt met een klein aantal veenbessen erin, is het nog steeds een appeltaart; maar als je er veenbessen aan blijft toevoegen, is het op een bepaald punt geen appeltaart meer, maar een veenbessentaart. Dit is wat de Aztecs is overkomen toen de Spanjaarden naar Zuid-Amerika kwamen. Dit is wat er met het christendom gebeurde in Turkije toen de islamitische Turken arriveerden. In het Midden-Oosten zijn vandaag de dag het jodendom en het christendom in feite opgehouden met bestaan.
Hoe moeilijk het ook is om onder ogen te zien, Europeanen, op een bepaald punt zullen Europeanen te maken krijgen met een pijnlijke tweestrijd: Wat willen ze meer, de humanistische waarden van individuele vrijheid of een geïslamiseerd Europa?
Of men het er nou mee eens is of niet, vooral met de toon, dit is het dilemma die Wilders besloten heeft om onder de ogen te zien – voordat de transformatie zich verandert in iets fundamenteels en niet meer teruggedraaid kan worden.
Hoewel hij een supporter is van liberale waarden, wordt dit door critici gezien als het schenden van andere liberale waarden, zoals het niet superieur verklaren van een cultuur boven de andere.
Maar wat moeten men tolereren, wanneer die andere cultuur het dood stenigen van vrouwen wegens overspel verheerlijkt? Of wanneer er niet vier mannelijke ooggetuigen aanwezig waren, verkrachting gezien wordt als overspel? Of de doodstraf op een afwijkende seksuele geaardheid, religie, of op het afvallen van een religie? Of het slaan van vrouwen wordt gerechtvaardigd? Of slavernij rechtvaardigt? Of officieel vrouwen half zo waardig worden gezien als mannen? Is het een humanistische, liberale waarde om hierover te zwijgen – om daarmee minstens de helft van de bevolkingsgroep daarvan te veroordelen?
Wat als voor de burgeroorlog in de Verenigde Staten mensen hadden gezegd, "Slavernij? Maar dat is hun cultuur!" De Britten in India hebben suttee – een ritueel waarbij weduwen levend op de brandstapel werden gegooid tijdens de begrafenis van hun man. Is het humanistisch om te zeggen "maar dat is hun cultuur"?
Dit zijn waarden waarover oorlogen zijn gevoerd.
Dus zelfs als het beleid van Wilders misschien erg afwijkend is, zelfs van de visie van deze auteur, is het in een echte liberaal-humanistische samenleving de taak van de mensen om Wilders zijn recht op het uitspreken van zijn mening te verdedigen zonder de angst dat hij hiervoor gestraft wordt.
Als we hierin niet slagen, eindigen we met een autoritaire staat waarin overheidsinstanties beslissen welke visies er geaccepteerd zijn en welke niet. We zijn hier al eens eerder doorheen gegaan met de Sovjetunie, en we maken het vandaag nog mee met landen als Saudi-Arabië, Rusland, Pakistan en Iran. En deze landen vormen geen vrolijk concept.
Zoals geschiedenis laat zien, in bijvoorbeeld de Franse, Russische of Cubaanse revoluties, is het zo dat wanneer een persoon de mening wordt onderdrukt, dit uiteindelijk bij alle mensen gebeurt. Wie beslist er dan over de beslissers?
Als een rechtbank in een westerse samenleving besluit om Geert Wilders of anderen wegens niet-gewelddadige uitspraken te censureren of te straffen, valt de rechtbank niet alleen de humanistische waarden en liberale samenleving aan waarin wij claimen te leven; het brengt ons een stapje dichterbij totalitarisme. Het idee van het hebben van een "acceptabele" scala aan meningen is al inherent totalitair
"Acceptabele" gedachten hoeven in principe niet te worden verdedigd. Dit geldt voor de "onacceptabele" gedachten. De reden dat het recht op vrijheid van meningsuiting bestaat is om minderheden te beschermen tegen de dominante bevolking – zodat er openlijk en vrij meningen kunnen worden uitgewisseld en gediscussieerd.
Als we wensen dat democratie meer betekent dan alleen een woord, moeten mensen in staat zijn openlijk de uitdaging aan te gaan met ideeën die als onbetwistbaar worden gezien, wellicht zelfs heilig zijn verklaard, en daarmee ook de uitdaging aan te gaan met mensen die als heilig worden gezien.
Alleen door open te discussiëren kunnen een gunstige invloed bieden door middel van het bespreken van problemen en het vormen van beleid. Door discussies te voeren met afwijkende meningen, bekrachtigen we dat we op die meningen recht hebben, en hiermee rechtvaardigen we waarom liberale waarden van vrijheid overheersend zijn. De vrijheid van meningsuiting is de ultieme waarde van een liberale samenleving – en het is de eerste waarde die de mensen die ons willen veroveren van ons af willen nemen. Zoals de historicus Clare Spark schreef, "In het merendeel van de Europese geschiedenis, met uitzondering van Engeland, werden er meningen die antiautoritair waren onderdrukt. Denk bijvoorbeeld aan Plato, de Spaanse inquisitie, en de carrière van Spinoza."
Daarom zou geen enkele voorstander van democratie, humanisme of liberale waarden moeten pleiten voor het straffen of censureren van Wilders wegens zijn uitspraken, ook al zijn ze wellicht ongelukkig geuit. Wanneer je het fundamentele recht dat de ander zijn mening mag uiten verdedigt, betekent dit niet dat je het met die mening ook eens bent. Het betekent niet dat je jezelf weerhoudt van het aanvallen van deze mening als deze gebaseerd is op onjuiste premissen – of zelfs als dit niet het geval is. Vrijheid van meningsuiting betekent de ander opponeren met tegenargumenten, niet de ander zijn mond snoeren.
Als Wilders zijn mening al gezien wordt als anti-humanistisch, is het afnemen van zijn recht om die mening te uiten dat nog meer. Het afnemen van iemands mening gaat alleen maar terug naar Giordano Bruno, die verbrand werd op de brandstapel wegens "godslastering," omdat hij zei dat er meerdere werelden bestaan; of naar het verhoor van Galileo Galilei voor het beweren dat de aarde om de zon heen draait; of het Scopes-verhoor, waarin geprobeerd werd om Darwins evolutietheorie te verwerpen.
Het zijn de beperkingen op vrijheid van meningsuiting die vandaag de dag voor spotternijen van gerechtigheid zorgen, dit is te zien in landen als China, Noord-Korea, Pakistan, Bangladesh, Rusland, en Iran.
Het verbieden van meningsuiting verhindert alleen maar de liberale notie. Groepen die, op een autoritaire manier, roepen voor censuur en onderdrukking van debat krijgen de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. Dit zien we momenten op campussen in Amerika en de autoritaire pogingen waarin kiezers verhinderd worden in het beluisteren van presidentskandidaten door middel van het onderbreken van toespraken. Wanneer iemand niet slaagt in het beantwoorden van lastige vragen of hun tegenstander de mond probeert te snoeren, in plaats van het probleem of vooroordeel weg te werken, worden in feite de vooroordelen gevoed en wordt het toegestaan dat ze zonder uitdaging verder groeien.
We zouden ons ernstig zorgen moeten maken over wetten die stellen dat "beledigen" een criminele handeling is. Waar begint of eindigt een "belediging?" Hiernaast proberen mensen die beweren beledigd te zijn wellicht gewoon de wet misbruiken om hun tegenstander de mond te snoeren. Het misleidende aspecten van deze wetten zouden herzien moeten worden, en eventueel volledig gewijzigd moeten worden door de Nederlandse overheid, de Verenigde Naties in hun UNHRC-resolutie 16/18, en anderen die proberen het vrije woord te onderdrukken.
Tot slot, het afstraffen van meningen zoals die van Wilders, doet ze niet verdwijnen. Ja, mensen voelen zich misschien geïntimideerd om ideeën op te brengen wegens angst voor afstraffing, maar de onderdrukte meningen zullen zich blijven solideren, vaak zelfs met een sterkere kracht.
Het is helemaal begrijpelijk waarom velen niet snel de kant van Wilders kiezen omdat ze hem zien als een tegenstander. Echter, als er een dringende oproep is aan degenen die twijfelen of ze Wilders moeten steunen of niet, is het dit: autoritarisme is onze vijand, of het nou komt van islamisme of wetten die het vrije woord verbieden. Dat we mensen moeten verdedigen die we zien als racistisch of xenofobisch kan ons misschien niet aanstaan, maar als we niet iedereens rechten verdedigen, wie zal dan de volgende zijn van wie de rechten worden afgenomen?
Censuur is niet een richting waar we naartoe willen gaan. Hoewel we misschien terecht de politiek rechtse mensen vrezen, zouden we meer de autocratische gedachtenpolitie en het censuur moeten vrezen van politiek links
Wilders zou niet voor de rechter moeten verschijnen voor zijn uitspraken. Zou de zaak tegen Wilders als iets politieks gezien kunnen worden? Het lijkt er wel op.
Robbie Travers, een politiek commentator en consultant, is directeur van Agora, voormalig media-manager bij de Human Security Centre, en een rechtenstudent aan de Universiteit van Edinburg.