De influx van meer dan een miljoen asielzoekers uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten zorgt voor een onverwacht grote druk op het Duitse gezondheidssysteem.
Ziekenhuizen, klinieken en eerste hulp-posten worden maximaal belast door migranten die allerlei ziektebeelden vertonen. Medisch personeel, inclusief duizenden vrijwilligers, klagen in toenemende mate over stress door de hoge werkdruk.
Er duiken ook ziektes op die al jaren niet meer gesignaleerd zijn in Duitsland. Gezondheidsofficials zijn inmiddels alert op Krim-Congo hemorragische koorts, difterie, Ebola, hepatitis, HIV/AIDS, malaria, mazelen, hersenvliesontsteking, bof, polio, schurft, tetanus, tuberculose, tyfus en kinkhoest. Terwijl de opvanglocaties overvol raken, zijn artsen ook in opperste alertheid voor de uitbraak van griep en het Norovirus.
Om de uitdaging nog wat zwaarder te maken, zijn tienduizenden in Duitsland arriverende migranten - met name kinderen - niet ingeënt terwijl Duitse artsen niet kunnen beschikken over voldoende vaccinaties: er is te weinig voorraad. Sommige Duitse ouders beginnen inmiddels te panikeren over de vraag over er überhaupt voldoende vaccinaties zullen zijn voor hun eigen kinderen.
Veel migranten lijden bovendien aan een palet aan trauma's en mentale stoornissen. Volgens de Bundespsychotherapeutenkammer, de Duitse Kamer van Duitse Psychotherapeuten, lijdt minstens de helft van alle migranten aan psychologische problemen, inclusief post-traumatische stress-stoornis en depressie. Ruwweg veertig procent heeft zelfmoord overwogen.
Duitse hospitalen zien zich genoodzaakt om een leger tolken in te huren zodat doktoren kunnen communiceren met de asielzoekers, die tientallen verschillende talen en dialecten spreken.
Tegelijkertijd moet de beveiliging worden opgevoerd om artsen en verplegend personeel te beschermen tegen gewelddadige migranten die ontevreden zijn over hun medische behandeling.
Critici waarschuwen voor de kosten waar Duitse belastingbetalers voor opdraaien, die oplopen tot miljarden aan ziekenzorg voor niet aflatende stromen asielzoekers. Dit komt nog eens bovenop de miljarden die al nodig zijn om nieuwkomers te voorzien van bed, bad en brood.
Veel mensen zijn van mening dat de Duitse regering zich onvoldoende gerealiseerd heeft wat de gevolgen zouden zijn van de ongebreidelde gastvrijheid. Bovenop de massieve economische en sociale kosten, de stijgende misdaad en toegenomen verkrachtingsrisico's, wordt Duitsland nu ook nog geconfronteerd met de risico's van exotische ziektes.
Duitse media bagatelliseren de omvang van de problemen in de gezondheidszorg, in een kennelijke poging om de spreiding van negatieve migratiesentimenten te onderdrukken. Maar een groeiend aantal zorgverleners luidt de alarmbel.
In een interview met Die Welt zegt Dr. Michael Melter van het Universitair Medisch Centrum Regensburg dat er migranten arriveren met aandoeningen die nauwelijks nog in Duitsland voorkomen. "Sommige ziektes heb ik al 20 of 25 jaar niet meer meegemaakt", zei hij, "En veel van mijn jongere collega's hebben ze überhaupt nog nooit gezien."
Marc Schreiner, directeur internationale betrekkingen van de Deutschen Krankenhausgesellschaft (de Duitse ziekenhuisfederatie), bevestigde de zorgen van Melter:
"In de klinieken komen steeds meer patiënten voorbij die ziektes met zich meedragen waarvan we dachten dat ze uitgeroeid waren in Duitsland, zoals schurft. Deze aandoeningen moeten nauwkeurig gediagnostiseerd worden en dat is een hele uitdaging."
Schreiner zei dat patiënten in het geval van zeer besmettelijke ziektes zoals tbc in quarantaine moeten, hetgeen een dure procedure is die op conto van de Duitse belastingbetaler komt.
Volgens Schreiner behoeft ongeveer vijftien procent van de nieuwe arrivés onmiddellijke medische aandacht. Op basis van de verwachting dat er anderhalf miljoen asielzoekers Duitsland zullen binnenkomen in 2015, betekent dit dat 225.000 mensen dringende medische hulp nodig zullen hebben.
Siegfried Hasenbein, directeur van de Bayerische Krankenhausgesellschaft (het Beierse ziekenhuisoverleg), schat dat er in 2015 alleen al in Beieren tussen de 25.000 en 30.000 migranten behandeld zullen worden. Daar bovenop krijgen nog eens 75.000 tot 90.000 migranten ambulante of poliklinische zorg.
Volgens Hasenbein lijkt dit aantal relatief laag wanneer je het afzet tegen de drie miljoen ziekenhuisbezoeken die Beieren normaal gesproken jaarlijks verwerkt Het probleem zit vooral in het feit dat het Beierse ziekenhuissysteem onevenredig belast wordt, met name rond migratie-"hotspots" zoals Deggendorf, Ingolstadt en Passau. Die zijn daarvan de dupe
Markus Beier, directeur van de Bayerischer Hausärzteverband (de Beierse Vereniging voor Huisartsen), laat weten dat huisartsen in gebieden met hoge concentraties asielzoekers dag en nacht in touw zijn en dat het daarom voor hen onmogelijk is om mensen de best mogelijke zorg te bieden.
Max Kaplan, directeur van de Bayerische Landesärztekammer (de medische raad van Beieren), verzucht dat de medische behandeling van migranten wordt bemoeilijkt door taal- en cultuurbarrières die "vermoeiend, tijdrovend en soms onoverbrugbaar" blijken te zijn. Daar bovenop weigeren veel moslimvrouwen door mannen behandeld te worden, en weigeren moslimmannen door vrouwen behandeld te worden.
In een poging om de verdere spreiding van ziektes te voorkomen, roept Kaplan ambtenaren van volksgezondheid op om medische onderzoeken direct bij binnenkomst uit te voeren, voordat migranten doorgezonden worden naar verschillende delen van het land. "Dit is het beste voor de vluchtelingen en ook voor de autochtone bevolking."
In een interview met SpiegelTV op 2 november liet Dr. Ralf Mütterlein, directeur van de Klinik für Lungen- und Bronchialheilkunde (de longkliniek) in Parsberg zich ontvallen dat naar schatting tussen de 8.000 en 10.000 asielzoekers in Duitsland aan tbc lijden, maar dat slechts een klein deel daarvan in quarantaine behandeld wordt.
Migranten die in de kliniek van Mütterlein terecht komen, worden tot wel achttien maanden lang in quarantaine gehouden om te voorkomen dat hun ziekte zich onder de bevolking verspreidt. De kosten voor de Duitse belastingbetaler zijn astronomisch: tussen de 10.000 en 12.000 euro per migrant per maand. Achttien maanden quarantaine overstijgt vaak de 200.000 euro per migrant.
Die Welt maakte een reportage over de inspanningen van Duitse zorgambtenaren om de spreiding van resistente bacteriën tegen te gaan:
"Medici zijn in opperste paraatheid omdat de instroom van honderdduizenden vluchtelingen het risico op besmettelijke ziektes met zich meebrengt. Dit is geen hysterie, dit is simpelweg een grote uitdaging die ons zorgstelsel al decennialang niet meer heeft meegemaakt.
"Het gevaar ligt op de loer dat een vluchteling is 'gekoloniseerd' - zoals artsen dat noemen - door gevaarlijke bacteriën. Ieder mens draagt bacteriële kiemen met zich mee. Voor gezonde mensen zijn deze doorgaans onschadelijk, maar ze vormen een probleem als ze zich verspreiden onder ernstig zieke en immuungecompromitteerde patiënten in een kliniek.
"Het probleem is dat resistente bacteriën zich in de landen waar vluchtelingen vandaan komen veel vaker en makkelijker verspreiden dan in Duitsland. Dus een vluchteling wordt bij binnenkomst in een Duitse zorginstelling onmiddellijk gescreend. Pas als duidelijk wordt dat er geen gevaar is, wordt de patiënt in een gedeelde kamer verder verzorgd."
Dr. Jan-Thorsten Gräsner, directeur van het Institut für Rettungs- und Notfallmedizin (Instituut voor Reddings- en Noodhulp), schat dat zo'n vijf procent van de asielzoekers resistente bacteriën met zich meedraagt. Omgerekend naar aantallen hebben we het dan over zo'n 75.000 nieuwkomers die hoog-besmettelijke ziektes onder de leden hebben.
Het in Berlijn gevestigde Robert Koch Instituut, een belangrijke overheidsinstelling die belast is met het beschermen van de volksgezondheid, heeft alle zorgprofessionals en vrijwilligers in de opvangcentra aangeraden om hun inentingen te updaten.
Maar het Paul-Ehrlich-Institut, het federale instituut voor vaccinaties en medische biologie, heeft gewaarschuwd dat er voor twintig typen vaccinaties een tekort dreigt en zestien andere vaccinaties überhaupt niet meer beschikbaar zijn. Vanwege productiemoeilijkheden zullen sommige inentingen pas in 2017 weer beschikbaar komen.
Stefan Derix, directeur van apothekersverbond Apothekerkammer Nordrhein, wijt het tekort aan de enorme toename van asielzoekers. Volgens hem bestelt het ministerie van Volksgezondheid de vaccinaties doorgaans een jaar van tevoren, maar niemand had aan zien komen dat Duitsland dit jaar zo veel migranten zou opnemen.
Dr. Wolfram Hartmann, president van het in Keulen gevestigde Berufsverband der Kinder- und Jugendärzte, een kinderartsenvereniging, heeft gewaarschuwd dat veel van de vaccinaties die nodig zijn voor de immunisatie tegen difterie, polio, tetanus en kinkhoest van autochtone Duitse kinderen en migrantenkinderen niet in Duitsland, noch elders in Europa verkrijgbaar zijn. Hij zei ook dat de fundamentele vaccins tegen mazelen, bof, rubella en varicella schaars zijn.
In een verklaring schreef Hartmann het volgende:
"We kunnen Duitse kinderen en de kinderen van vluchtelingen niet voorzien van de benodigde basisvaccinaties. Het tekort, dat onder de verantwoordelijkheid van farmaceutische bedrijven valt, moet een topprioriteit van de minister van Volksgezondheid worden. Kinderen hebben het recht om gevaccineerd te worden, zeker als het chronisch zieke kinderen betreft die tijdig gevaccineerd moeten worden tegen griep, vooral als ze in gemeenschappelijke woonruimte zijn ondergebracht.
"De federale overheid moet nu met spoed handelen om het recht op inentingen te handhaven. De voorraad vaccines is net zo goed een verantwoordelijkheid van de staat als de aanwezigheid van voldoende artsen."
Kordula Schulz-Asche, een politica van de Groenen, waarschuwde dat de migranten niet de schuld moeten krijgen van het tekort. "De huidige, nijpende situatie mag niet aangewend worden om de publieke opinie tegen vluchtelingen te kantelen", zei ze.
In Noordrijn-Westfalen laten ziekenhuis hun personeel bijscholen in de behandeling van exotische ziektes die in Duitsland nauwelijks nog voorkomen. Ziekenhuispersoneel in Bielefeld en Siegburg schijnen te zuchten onder de grote druk van het onderzoeken en diagnosticeren van tachtig migranten per dag die mogelijk tbc onder de leden hebben. "De werkdruk is enorm toegenomen", zei een verpleger tegen de WDR. Andere ziekenhuizen in de deelstaat hebben onvoldoende personeel en materiaal beschikbaar, waaronder de röntgenapparatuur die nodig is bij de tbc-onderzoeken.
In Saksen proberen volksgezondheidsambtenaren uit angst voor een uitbraak van griep om zo snel mogelijk tienduizenden asielzoekers die in opvangcentra verblijven te vaccineren. Dagelijks komen duizend nieuwe migranten Saksen binnen en de standaard medische controles lopen weken achter - met alle risico's op de verspreiding van ziektes van dien.
In Berlin zag de politie zich genoodzaakt om excuses te maken voor hun suggestie dat asielzoekers met schurft het best een polsbandje om zouden kunnen doen om hen van gezonde migranten te onderscheiden. De bedoeling was om een 'K' op het bandje te zetten, naar het Duitse woord voor schurft, Krätze. Hun directe naasten zouden dan een armband moeten dragen met een 'A' er op, voor 'Angehörigen' - familie.
Ondertussen duiken dagelijks berichten op over de vrees voor de volksgezondheid, voornamelijk met betrekking tot tbc.
In Krefeld, een stad in Noordrijn-Westalen, is een 27-jarige migrant gediagnosticeerd met tbc. Hij werd in quarantaine gehouden in een plaatselijke longkliniek. In Lünen, ook in Noordrijn-Westfalen, kregen vier migranten de diagnose tbc.
In Nattheim, een stad in Baden-Württemberg, werd een compleet azc ingeënt nadat een kind waterpokken bleek te hebben. In Ellwangen, ook in Baden-Württemberg, ontsnapte een asielzoeker met tbc uit het ziekenhuis - hij wordt nog gezocht.
In Gransee, een stad in de oostelijke deelstaat Brandenburg, werd ook de diagnose tbc bij een migrant vastgesteld.
In Würzburg kregen meer dan 400 asielzoekers inentingen tegen waterpokken, difterie, mazelen, de bof, polio en tetanus. In Heidenheim, Baden-Würtemburg, bereiden zorgverleners zich deze winter voor op mogelijke uitbraken van griep en het Norovirus in azc's.
In het Chorweiler-district van Keulen heeft de politie een perimeter om een opvanglocatie met meer dan duizend migranten gelegd nadat een mannelijke vluchteling uit Afrika symptomen van Ebola leek te manifesteren. De man, die al drie dagen bloed ophoestte voordat iemand een dokter inschakelde, werd met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Daar werd een gastro-intestinale ziekte geconstateerd. Dezelfde opvang was al eerder het toneel van een E.Coli-dreiging die mogelijk 800 mensen had getroffen.
In Bochum werd een 16-jarige migrant uit Guinea in quarantaine geplaatst omdat hij symptomen van Ebola leek te hebben, In Saksen worden alle asielzoekers inmiddels op die ziekte gecontroleerd.
In Düsseldorf werd bij een 30-jarige Algerijn tbc geconstateerd, waarna ook hij in quarantaine werd gestopt. Gemeentelijke gezondheidsambtenaren hebben verklaard dat er in 2014 50 gevallen van tbc waren in de stad. In 2015 werd dat aantal in augustus al gehaald - nog voordat de massastroom aan migranten in september en oktober op gang kwam.
In het Beierse Tegernsee ontsnapte een 23-jarige Eritreër met tbc uit een azc. De lokale autoriteiten verzwegen dit een maand lang voor het publiek, totdat een krant, de Münchner Merkur, er lucht van kreeg. Wolfgang Rhezak van de lokale Groenen vergoelijkte het zwijgen met de opmerking dat "er een midden gevonden moet worden tussen het delen van informatie en het voorkomen dat we een paniekmachine worden."
In Frankfurt ontsnapte een 33-jarige Bulgaar met tbc uit een ziekenhuis - hij is nog vermist. Ook hier zwegen de autoriteiten, totdat iemand het incident aan Bild lekte.
In Steglitz-Zehlendorf in Berlijn bleek een leraar met tbc besmet te zijn. Artsen denken dat hij door een van zijn leerlingen is aangestoken. Eveneens in Berlijn sloten beveiligers van een azc in Lichterfelde-Süd bijna een dozijn migranten op in een badkamer op verdenking van een tbc-bestemming. Ze werden later naar een ziekenhuis overgebracht.
Nadat een asielzoeker in Bremen gediagnosticeerd werd met tbc en artsen waarschuwden voor de besmettingrisico's, werden alle 200 migranten in een azc aan de Steinsetzer Straße onder de röntgenapparatuur gelegd om hen op de ziekte te testen.
In München houden hulpverleners in 2015 rekening met 350 nieuwe gevallen van tbc. De toename wordt toegeschreven aan de grote aantallen asielzoekers die in de stad aankomen.
In Stuttgart verlangen per dag gemiddeld 145 asielzoekers, die daar zijn ondergebracht in een conventiecentrum, medische hulp. Veel voorkomende ziektes zijn mazelen, waterpokken, griepinfecties, dysenterie en door mijten veroorzaakte schurft.
In Rheingau-Taunus, in de deelstaat Hesse, verklaren officials dat ze meer geld en medisch personeel nodig hebben om de instroom van migranten in de zestig lokale azc's mede in goede banen te leiden. Men verwacht meer dan vijftienhonderd nieuwkomers te behandelen dit jaar, inclusief grote aantallen kinderen die niet voldoende gevaccineerd zijn. Het gezondheidsdepartement heeft zestig gevallen van schurft en tbc gemeld. Volgens Monika Merkert, een lokale gezondheidsinspecteur, "brengen de asielzoekers ziektes mee die zelden in Duitsland voorkomen."