Sinds het begin van de oorlog tussen Hamas en Israël op 7 oktober 2023 heeft het Israëlische leger (IDF)naar schatting 90 tunnels ontdekt die onder de grens tussen de Gazastrook en Egypte lopen. De tunnels zijn door Hamas en andere Palestijnse terreurgroepen gebruikt om raketten en wapens de Gazastrook binnen te smokkelen. Volgens Israëlische militaire bronnen zijn er mogelijk nog meer tunnels die nog niet zijn ontdekt. Er bestaat ook bezorgdheid dat de tunnels gebruikt zouden kunnen worden om terroristen naar Gaza te smokkelen.
De smokkel, die toenam na de gewelddadige en brute machtsovername van de Gazastrook door Hamas in 2007, vond plaats onder het toeziend oog van Egypte, zo niet met hun medewerking.
De Egyptenaren kozen ervoor om de smokkel te negeren zolang de wapens de Gazastrook binnenkwamen en niet op Egyptisch grondgebied bleven. Deze wapens werden immers tegen Israël gebruikt, niet tegen Egypte. De wapens vormden geen bedreiging voor de nationale veiligheid van Egypte. Bovendien profiteerden Egyptische militairen en politieagenten blijkbaar van het omkopen.
"In Jeruzalem heerst het gevoel dat Egypte ondankbaar is", zei Yoni Ben Menachem, Midden-Oosten-inlichtingenanalist bij het Jerusalem Center for Security and Foreign Affairs, in september 2024.
"Nu blijkt dat de Egyptenaren een dubbel spel hebben gespeeld. Ze hebben Hamas jarenlang wapens laten smokkelen, vooral nadat [de Egyptische president] Abdel Fattah el-Sisi aan de macht kwam."
"Israël heeft Egypte geholpen in zijn campagne tegen Islamitische Staat [ISIS] in de Sinaï," was de opmerking van David Isaac, een expert op het gebied van joodse geschiedenis, politiek en actualiteiten bij Jewish News Syndicate.
"Hierdoor kon Caïro zijn troepen op het schiereiland verdubbelen, veel meer dan was toegestaan volgens het vredesverdrag tussen Israël en Egypte van 1979. Israël voerde zelfs op verzoek van Egypte bombardementen uit tegen Islamitische Staat. In 2014 kwam Israël namens Egypte tussenbeide bij de VS om ervoor te zorgen dat de Amerikaanse hulp werd voortgezet."
Kort na de invasie van Israël door Hamas op 7 oktober 2023 bevestigde de IDF dat de Palestijnse terreurgroep wapens en munitie had gesmokkeld via tunnels onder de grens tussen Egypte en Gaza in de aanloop naar de moord op 1200 Israëli's en buitenlanders.
Door een oogje dicht te knijpen voor de omvangrijke smokkelindustrie heeft Egypte er in belangrijke mate toe bijgedragen dat de door Hamas geregeerde Gazastrook is uitgegroeid tot een belangrijke basis voor islamitisch terrorisme, waardoor de weg werd vrijgemaakt voor de aanval op Israël op 7 oktober.
Het idee dat het onder Egyptische controle plaatsen van de Gazastrook de situatie zou veranderen, is gewoonweg onrealistisch. Egypte, dat de Gazastrook van 1948 tot 1967 bestuurde, heeft de Gazastrook nooit teruggewild, vooral omdat Caïro niet verantwoordelijk wilde worden voor de Palestijnen die daar wonen. Bovendien wilde Egypte niet worden gezien als een land dat zich mengt in de interne aangelegenheden van de Palestijnen en geconfronteerd worden met verschillende gewapende groeperingen in de Gazastrook.
Onlangs meldde de Israëlische krant Israel Hayom dat de regering-Trump en Israël overeenstemming hebben bereikt over een plan dat "vier Arabische landen (waaronder Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten) omvat om de Gazastrook te besturen" na het einde van de oorlog.
In het verleden heeft Egypte elk voorstel afgewezen om de Gazastrook te besturen. Eerder dit jaar zei het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken:
"Alle voorstellen die de vaste standpunten van Egypte en de Arabische wereld omzeilen en de solide basis voor het aanpakken van de kern van het conflict, namelijk de terugtrekking van Israël uit de bezette Palestijnse gebieden en de oprichting van een onafhankelijke Palestijnse staat, verwerpen en onaanvaardbaar zijn, omdat ze halve oplossingen zijn die bijdragen aan het herhalen van de conflictcycli in plaats van het conflict definitief op te lossen."
"De afwijzing van het voorstel door Egypte is geworteld in meerdere zorgen, waarvan de nationale veiligheid de belangrijkste is," schreef de Egyptische journalist Abdellatif El-Menawy.
"Caïro vreest dat het overnemen van de controle over Gaza een aanzienlijke veiligheidslast met zich mee zou brengen, vooral gezien de complexe interne dynamiek van de enclave en de aanwezigheid van gewapende groeperingen die buiten de controle van de Palestijnse Autoriteit vallen. Als Egypte de administratieve verantwoordelijkheid op zich zou nemen, zou het in een directe confrontatie met verzetsgroeperingen terecht kunnen komen, wat zou kunnen leiden tot ongewenste conflicten die de interne veiligheid van Egypte zouden kunnen destabiliseren."
Egypte heeft goede redenen om zich zorgen te maken over zijn nationale veiligheid. Volgens Israëlische veiligheids bronnen hebben ISIS-terroristen die in de Sinaï tegen het Egyptische leger vechten, militair samengewerkt met Hamas. De bronnen onthulden dat de militaire vleugel van Hamas de ISIS-terroristen in Egypte had betaald om wapens te smokkelen via de Sinaï naar de Gazastrook.
De smokkelindustrie bloeide op nadat het IDF zich in 2005 terugtrok uit de Philadelphi-corridor, een smalle strook land langs de hele grens tussen de Gazastrook en Egypte. Na de terugtrekking sloten Israël en Egypte een overeenkomst die de Egyptenaren toestond grenswachten in te zetten langs de route om wapensmokkel vanuit Egypte naar de Gazastrook te voorkomen. Het behoeft geen betoog dat de Egyptenaren zich niet volledig aan de overeenkomst hielden.
Ondertussen hebben waarnemers van de Europese Unie die gestationeerd waren aan de grensovergang bij Rafah, als onderdeel van een overeenkomst met de Palestijnse Autoriteit (PA) en Israël, hun activiteiten opgeschort na de machtsovername door Hamas in de Gazastrook in 2007. Als de PA en de EU-waarnemers de Gazastrook zouden ontvluchten, is er reden om aan te nemen dat Egypte dit voorbeeld zou volgen als het de leiding zou krijgen. Zelfs als Egypte het vermeende plan van Trump zou accepteren, zou het dat alleen doen om de VS te sussen en meer financiële steun van de Amerikanen te krijgen. Zodra de regering-Trump verdwenen is of de Palestijnen tegen Egypte beginnen te protesteren, zullen de Egyptenaren de Gazastrook verlaten.
Egypte heeft nooit iets gedaan om Hamas te verhinderen een staatsgreep tegen de Palestijnse Autoriteit te plegen en de controle over de Gazastrook over te nemen. Egypte heeft niet voorkomen dat wapens de Gazastrook binnenkwamen. Egypte geeft niets om de Palestijnen of Israël. Het geeft alleen om zijn eigen belangen, en daarom zou het een grote fout zijn om op de Egyptenaren of welke Arabische staat dan ook te vertrouwen om veiligheid en stabiliteit in de Gazastrook te brengen.
Khaled Abu Toameh is een bekroond journalist gevestigd in Jeruzalem.