"Het engste gedeelte van de draak is de staart." Je hoeft niet te weten wat dit betekent; het noteert een eng gezag. Deze gedachte is geschreven door Guillermo Cabrera Infante, de grote Cubaanse schrijver die wel wat wist van drakenverhalen: hij heeft Fidel Castro geconfronteerd en leefde om erover te vertellen. Terwijl hij tijdens een diplomatieke missie in Brussel in 1965 Castro aan de kaak stelde, zijn standplaats verloor, en een leven als uitgewezene leidde in Londen tot zijn dood in 2005. Hij heeft nooit teruggekeken.
Laten we even stellen dat de draak Islamitisch Terreur heet (later komen we terug op de staart). Er is weinig wat we weten van de draak, we weten niet waar hij precies woont, wat zijn zwakten zijn, waar hij allemaal naartoe gaat, waar hij de volgende keer zal aanvallen, wanneer hij eet. Wat we wel weten is dat hij terreur verheerlijkt en angst zaait. Met de voorkant van de draak, zijn snuit, tast hij af – proeft de lucht, zoekt hij verse slachtoffers. De eerste grote aanval van de draak tegen het Westen was de doodsbedreiging – een fatwa met een prijs in 1989 door Irans hoogste leider, Ayatollah Khomeini – naar Salman Rushdie, een Brits staatsburger, wegens zijn roman De duivelsverzen.
De draak heeft wat geleerd van de eerste aanval! Het Westen was zo galant. De Verenigde Naties brachten veroordelingen uit op papier! Diplomaten schreven dreigbrieven. Politici gaven kritiek.
 (Afbeeldingsbrok: wikia.com) |
Rushdie, aan de andere kant, werd gedwongen om te schuilen onder bewapende en beschermde toezicht. Khomeini – wie net een half miljoen jonge Iranezen naar oorlog heeft gestuurd met Irak – naast het uitmoorden van duizenden 'vijanden van de Islamitische Revolutie' – is ook heel veel te weten gekomen over ons. De reactie van het Westen was onaandoenlijk. Het flinke apparaat van publicaties en communicatie heeft zichzelf verkleed in een groot muizenkostuum en heeft besloten dat het er goed uitziet (zo levensecht). Penguin Books heeft ervoor gekozen niet zijn adres te printen op de paperbackeditie van De duivelsverzen, alsof dat het zal kunnen verbergen. Grote boekhandelketens weigerden de roman in te slaan en bibliotheken 'verwijderden' het uit hun kasten. Mede-romanschrijvers over de hele wereld, met hun hand op het hart, riepen: "Wij zijn allen Salman Rushdie!"
Zelfs draken weten dat romans, hoe zwak ze ook zijn, de dragers zijn van de cultuur, bodemmonsters van de herinneringen van een samenleving. De draak heeft geleerd dat het in het Westen niet uitmaakt dat gevechtsvliegtuigen door de lucht razen bij patriottische festivals, dat nucleaire onderzeeërs langs de oceaanbodems glijden, dat oorlogsschepen varen op de waterige paden van de wereld. Het Westen was niet van plan om op te staan voor degenen die in de weg staan van de heilige islam; in plaats daarvan, klampte het zich vast aan angst en liet nooit meer los.
Hoe anders zou de wereld zijn als politici en diplomaten in het Westen de simpele en dwingende boodschap terug hadden gestuurd naar Ayatollah: Tenzij je deze bedreiging verwijdert, annuleren wij alle diplomatische visums. Maar dat deden ze niet, en dit is nu onze wereld.
Romans die fundamentalistische religieuze groepen nasporen door zich te vestigen in seculiere stadsdelen in het Westen blijven ongeschreven. Films die teveel laten zien van het leven onder de islam worden niet gemaakt. Satire over moslimfundamentalisten wordt niet geproduceerd, terwijl bespotting van christenen in overvloed blijft. Komedianten zoals Penn Jilette, Sara Silverman, en Monty Pythons Michael Palin – entertainers die rijk zijn geworden door het uitspreken van hun atheïsme of het belachelijk maken van het christen- en jodendom – spreken openlijk over hun angst voor de islam; gewoon bekentenissen van lafheid. We zouden ons moeten schamen. "Lafheid" schreef de romanschrijver Mikhail Bugokov, in de meest donkere dagen van de jaren '30 onder Stalin, "is de grootste zonde."
De draak weet nu ongetwijfeld meer over ons dat wij over hem. Maar als we onze vrijheden – geloof, meningsuiting, ideeën, gelach, en in het bijzonder bespotting – weer kunnen laten gelden, kunnen we zijn staart nog ontwijken.
Dex Quire is een schrijver in Seattle. Zijn laatste roman heet Crocodile Words.