In een ongekende stap heeft de Arabische Liga, die 22 Arabische landen vertegenwoordigt, op 30 juli een oproep gedaan aan de door Iran gesteunde Palestijnse groep Hamas om de wapens neer te leggen en de controle over de Gazastrook op te geven. Hamas heeft deze oproep afgewezen. Hoe reageerden de Arabische landen op de afwijzing van hun verzoek door Hamas? In plaats van Hamas aan te klagen voor het veroorzaken van dood en vernieling in de Gazastrook, veroordeelden ze Israël.
Eerder dit jaar werd een hoge functionaris van de Arabische Liga, Hossam Zaki, geciteerd zeggende dat het in het belang van het Palestijnse volk zou zijn als Hamas de controle over de Gazastrook zou afstaan. Zoals gewoonlijk werd ook deze oproep verworpendoor Hamas. Sindsdien – en ook daarvoor – heeft de Arabische Liga Israël herhaaldelijk veroordeeld voor het bestrijden van de terreurgroep die verantwoordelijk is voor de invasie van Israël op 7 oktober 2023, de ergste misdaad tegen Joden sinds de jaren veertig.
Ten minste 1200 Israëli's en buitenlanders werden vermoord en duizenden raakten gewond, en 251 werden als gijzelaars naar de Gazastrook gesleept. Hamas houdt nog steeds 48 gijzelaars vast, van wie er naar schatting slechts 28 nog in leven zijn.
De Arabische Liga heeft geen spoedvergadering gehouden om de respectloze reactie van Hamas op haar Arabische broeders te bespreken. Door de oproep om te ontwapenen en de controle over de Gazastrook af te staan af te wijzen, heeft Hamas laten zien dat het geen enkel respect heeft voor de Arabische en moslimlanden, waaronder Saoedi-Arabië, Jordanië, Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten en zelfs Qatar.
Hamas heeft geen reden om de Arabische en islamitische landen naar de pijpen te dansen. Hamas is niet eens een beetje bang voor hen. Ze besteden het grootste deel van hun tijd aan het veroordelen van Israël en oefenen geen druk uit op de terreurgroep om de oorlog te beëindigen, de gijzelaars vrij te laten, de wapens neer te leggen of de controle over de Gazastrook op te geven. Arabische landen zoals Qatar bieden zelfs nog steeds onderdak aan het grootste deel van de Hamas-leiding, van wie velen miljardairs zijn die vanuit luxueuze vijfsterrenhotels en villa's in Doha de verwoesting van Gaza blijven orkestreren. Het was Qatar dat tijdens de hele zogenaamde "bemiddeling" van de regering-Trump Hamas herhaaldelijk opdroeg Israël te blijven aanvallen en niet te ontwapenen (zoals , hier en hier).
Zelfs nadat Qatar zich had aangesloten bij het verzoek van de Arabische Liga om een staakt-het-vuren, drongen journalisten van de Qatarese regering er bij Hamas erop aan om meer Israëlische soldaten te ontvoeren, om "te vechten tegen de Joden en hen te doden" en dat "de overwinning van de jihad in Gaza een einde zou maken aan het zionisme." Nadat het staakt-het-vuren van januari 2025 van kracht werd, noemden de regeringsmedia van Qatar het staakt-het-vuren een "verpletterende historische overwinning" voor Hamas, een "aanzienlijke nederlaag" voor Israël, en vergelijkbaar met het Verdrag van Hudaybiyyah, "dat de profeet Mohammed voor tien jaar sloot met zijn vijanden in de Quraysh-stam", maar "dat hij na ongeveer twee jaar schond" en vervolgens Mekka veroverde.
Iran financiert Hamas met naar schatting 100 miljoen dollar per jaar.
De Arabische staatshoofden, die zich niet in het openbaar tegen Hamas uitspreken, zijn blijkbaar bang dat ze anders te maken krijgen met een terugslag van de Arabische straat, waar Hamas en andere islamitische groeperingen nog steeds even populair zijn als altijd. Sommige Arabische leiders worden door Arabieren al als verraders bestempeld vanwege hun nauwe banden met Israël en de VS.
Helaas kan veilig worden aangenomen dat de meeste Arabische leiders zich niet bijzonder bekommeren om het lijden van het Palestijnse volk, met name degenen die in de Gazastrook wonen. De afgelopen decennia hebben de meeste Arabische landen hun steun aan de Palestijnen beperkt tot loze beloften en slogans.
Begin augustus hield de Arabische Liga een spoedvergadering in Caïro, Egypte, om te discussiëren over de Israëlische plannen om de controle over Gaza-stad over te nemen als onderdeel van een poging om Hamas onder druk te zetten om de gijzelaars vrij te laten en een einde te maken aan zijn heerschappij over de hele Gazastrook. De Arabische leiders negeerden het feit dat Hamas hun oproep om te ontwapenen en af te treden had afgewezen en bestempelden de plannen van Israël in plaats daarvan als "een flagrante daad van agressie" en eisten dat de internationale gemeenschap onmiddellijk druk zou uitoefenen om een einde te maken aan de militaire activiteiten van Israël tegen de terreurgroep. Je zou verwachten dat de Arabische leiders woedend zouden zijn op Hamas omdat die hun verzoek had afgewezen. Maar dat is niet het geval.
Als 22 Arabische en islamitische landen niet de moed hebben om zich tegen Hamas uit te spreken, hoe kunnen ze dan een rol spelen bij het beëindigen van de oorlog in de Gazastrook? Egypte en Qatar zijn de enige twee landen die rechtstreeks met Hamas onderhandelen over een mogelijk staakt-het-vuren en een gijzelaarsovereenkomst met Israël. De andere Arabische landen hebben ervoor gekozen zich hier niet mee te bemoeien.
Leiders van Hamas bezoeken regelmatig Caïro voor gesprekken met Egyptische functionarissen over de situatie in de Gazastrook. De Egyptenaren lijken echter geen echte druk uit te oefenen op Hamas. Ook Qatar heeft tot nu toe geen druk uitgeoefend op de terreurgroep om de wapens neer te leggen en de controle over de Gazastrook op te geven. Zoals gezegd moedigen de regeringsjournalisten van Qatar Hamas nog steeds actief aan om de oorlog voort te zetten.
Net als de andere Arabische landen lijken Egypte en Qatar niet bijzonder verontrust te zijn over de weigering van Hamas om gehoor te geven aan de oproep van de Arabische Liga. Als de twee landen Hamas echt onder druk wilden zetten, zouden ze op zijn minst dreigen de leiders van de terreurgroep en hun families te deporteren en hun bankrekeningen in beslag te nemen. Niet alleen is dit niet gebeurd, maar de leiders van Hamas blijven een comfortabel leven leiden in Doha en worden elke keer dat ze naar Egypte vliegen hartelijk ontvangen.
De leiders van Hamas voelen gewoonweg geen enkele druk van de Arabieren om de oorlog in de Gazastrook te beëindigen. Dat is waarschijnlijk de reden waarom de leiders van Hamas vastbesloten zijn om tot de laatste Palestijn te vechten. Vanuit hun veilige huizen en kantoren in Qatar en Turkije blijven de leiders van Hamas het Palestijnse "verzet" verheerlijken en Israël met meer terrorisme bedreigen.
De snelste manier om de oorlog te beëindigen is door te eisen – met consequenties voor uitstelgedrag – dat de Arabische landen, met name Egypte en Qatar, een echt harde houding aannemen tegenover Hamas. De regering-Trump is waarschijnlijk de enige partij die druk kan uitoefenen op Egypte en Qatar om Hamas te dwingen de gijzelaars vrij te laten en de wapens neer te leggen. Arabische leiders staan immers niet bepaald bekend om hun sympathie voor iedereen die hen durft uit te dagen of te beledigen.
Khaled Abu Toameh is een bekroond journalist gevestigd in Jeruzalem.