Tijdens een feest in Ramallah bij de markering van de 52e verjaardag van de oprichting van zijn Fatah factie, verklaarde de Palestijnse Autoriteit (PA) president Mahmoud Abbas dat 2017 het "jaar zal zijn van de internationale erkenning van de staat Palestina." De recente anti-nederzettingen VN-Veiligheidsraad resolutie 2334 toejuichend, zei Abbas dat hij bereid was om samen te werken met de nieuwe regering van Donald Trump "om vrede te bereiken in de regio."
Maar terwijl Abbas en zijn plaatsvervangers feestten in Ramallah, raakten ten minste 11 Palestijnen gewond in een handgemeen dat uitbrak tussen rivaliserende facties van Fatah in de Gazastrook. Volgens bronnen brak in de Gazastrook een strijd uit tussen de Abbas-loyalisten en de aanhangers van de verbannen Fatahleider Mohammed Dahlan. De confrontatie, die de meest gewelddadige tussen de twee partijen was in vele jaren, is weer een nieuw teken van het toenemende schism in Fatah. Bovendien is het een indicatie van hoe Abbas de controle over zijn eigen factie uit zijn handen ziet glippen. Politieagenten van Hamas die op de plek waren, vormden geen belemmering om de strijd tussen de Fatah-activisten af te breken.
De melee in Gaza lrgt de leugen bloot dat Abbas' herhaalde claim dat een uniforme Fatah de Palestijnen zou kunnen leiden op hun weg naar onafhankelijkheid. Ongelooflijk, Abbas streeft naar een wereldwijde erkenning van een Palestijnse staat in een tijd dat de vlammen in zijn eigen achtertuin bezig zijn hem en zijn twijfelachtig regime te verzwelgen.
Abbas zegt hij wenst samen te werken met de regering van Trump om vrede in het Midden-Oosten te bereiken, maar hij kan zelfs geen vrede bewaren in zijn eigen factie.
Abbas' toespraak viel samen met een nieuwe publieke opiniepeiling, waaruit bleek dat 64% van de Palestijnen willen dat hij zal aftreden. De peiling, die werd uitgevoerd door het in Ramallah gevestigde Palestijnse Centrum voor Beleid en Marktonderzoek, toonde ook aan dat tweederde van de Palestijnen niet gelooft dat het huidige Fatah-leiderschap zijn aspiraties kan bereiken.
De bevindingen in de peiling tonen aan dat het percentage van Palestijnen dat wil dat Abbas zal aftreden, in de afgelopen drie maanden is gestegen van 61% naar 64%. Meer slecht nieuws uit de peiling: mochten de presidentiële verkiezingen vandaag worden gehouden, dan zou Ismail Haniyeh, de leider van de terroristische groepering Hamas, Abbas met 49% tegenover 45% verslaan.
De resultaten van de enquête moeten geen verrassing zijn voor hen die de Palestijnse zaken volgden in de afgelopen jaren. Afgaande op de gevoelens in de Palestijnse straten is er een goede reden om te geloven dat de 81-jarige Abbas, die nu in zijn 12e jaar zit van zijn vierjarige zittingsperiode, al lang geleden veel van zijn geloofwaardigheid onder zijn volk heeft verloren. De echte verrassing is dat slechts 64% van de Palestijnen hem wil zien gaan.
Veel Palestijnen houden Abbas persoonlijk verantwoordelijk voor de voortdurende en snelle verslechtering in de Palestijnse arena. Ze zien zijn incompetente en mislukte leiderschap als de belangrijkste reden achter de gewelddadige Hamas overname van de Gazastrook in 2007. Zodra Hamas begon te schieten, stortten de veiligheidstroepen van Abbas' fragiele, corrupte en door conflicten geteisterde Palestijnse Autoriteit in elkaar. Critici van Abbas zeggen dat gebrek aan leiderschap en besluitvorming van zijn kant de inbeslagname van de Gazastrook door Hamas vergemakkelijkte.
In de loop van de jaren is gebleken dat Abbas niet alleen de Gazastrook en haar twee miljoen inwoners aan Hamas verloren heeft, maar dat hij ook de controle verliest over zijn eigen Fatah factie. Abbas is erin geslaagd zich te vervreemden van veel Fatahleiders en -activisten in de Gazastrook (de meesten van hen waren niet noodzakelijkerwijs verbonden met zijn rivaal, Dahlan) tot op het punt waar de Palestijnen nu openlijk over twee verschillende facties van de Fatah praten.
In plaats van zijn energie te besteden om de Gazastrook te bevrijden uit de ijzeren greep van Hamas, heeft Abbas de afgelopen jaren doorgebracht met oorlogvoeren tegen iedereen in Fatah die zijn beleid durfde uit te dagen, of kritiek op hem had. In dit verband heeft hij zijn toevlucht genomen tot een aantal strafmaatregelen die de spanningen tussen het Fatah kader verder heeft doen escaleren.
Deze maatregelen omvatten het stoppen van salarissen en pensioenen aan Fatah-werknemers waarvan de loyaliteit aan Abbas in twijfel wordt getrokken, of die ervan worden verdacht bij Dahlan te zijn aangesloten. Wat betreft Abbas, is een aansluiting met Hamas een minder groot misdrijf dan te zijn verbonden met Dahlan, of met een van zijn rivalen in Fatah. Een andere maatregel die Abbas heeft genomen om zijn rivalen in Fatah te straffen: is het afnemen van hun parlementaire immuniteit. De nieuwste slachtoffers van deze straf zijn: Mohamed Dahlan, Nasser Juma'ah, Shami Al-Shami, Najat Abu Baker en Jamal Al-Tirawi. Abbas heeft dit besluit genomen zonder de goedkeuring van het Palestijnse Parlement, de Palestijnse Wetgevende Raad (PLC), en zonder een andere justitiële of besluitvormende instelling iets te vragen. Zijn tegenstanders wijzen erop dat de opheffing van de parlementaire immuniteit in strijd is met de Palestijnse Grondwet, omdat de PLC de enige partij is die gemachtigd is om een dergelijke beslissing te nemen.
Toen Fatah-wetgevers tegen Abbas' willekeurige maatregel protesteerden, door het houden van een zit-staking in de kantoren van het internationale Comité van het Rode Kruis in Ramallah, stuurde Abbas zijn veiligheidstroepen om hen te overvallen in dat gebouw en hen er met geweld weg te halen. "Dit is een ernstige schending van de rechten van de wetgevers en het is volstrekt ongerechtvaardigd," zei een woordvoerster van Fatah in de Gazastrook.
"Het is ook een indicatie van de repressieve maatregelen die genomen werden door de veiligheidstroepen van de Palestijnse Autoriteit. De wetgevers hielden een vreedzaam protest binnen de kantoren van het Rode Kruis, na President Abbas' beslissing om hun parlementaire immuniteit op te heffen. We houden de president, de premier en de veiligheidstroepen verantwoordelijk voor deze schendingen van de mensenrechten en openbare vrijheden. Evenzeer veroordelen we de stilte van het Rode Kruis na deze afschuwelijke aanslag tegen de wetgevers binnen hun (Rode Kruis) kantoren."
Abbas' hardhandige optreden tegen zijn Fatah-critici heeft hen in de open armen van Hamas gedreven. Na Abbas' besluit om de wetgevers te ontdoen van hun parlementaire immuniteit, hebben zes Fatah-PLC-leden deelgenomen aan een door Hamas-gesponsorde vergadering van de PLC in de Gazastrook. Dit was de eerste keer sinds 2007 dat zo'n beweging gemaakt werd.
De PLC is feitelijk verlamd sinds de overname door Hamas van de Gazastrook. Echter, dit heeft Hamas niet belet tot het blijven bijeenroepen van vergaderingen van het Parlement in de Gazastrook gedurende de afgelopen jaren. Tot voor kort hebben de Fatah-wetgevers deze vergaderingen geboycot, omdat ze niet de regering van Hamas over de Gazastrook erkenden. Abbas' bestraffende en wraakzuchtige maatregelen echter, hebben de Fatah-wetgevers ertoe bewogen om van status quo te veranderen. Dit betekent dat de leiders van Fatah in de Gazastrook, anders dan hun collega's in de Westelijke Jordaanoever, in feite de Hamas-regering over de Gazastrook zijn gaan erkennen. Dit is geweldig nieuws voor Hamas, wier leider Ismail Haniyeh (volgens de recentste opiniepeiling) Abbas dreigt te verslaan in een presidentsverkiezing.
Aangemoedigd door de groeiende verdeeldheid binnen Fatah, zijn de Hamas-leiders ook begonnen te flirten met de ontevreden Abbas-critici, die ook zijn gekwetst door Abbas' maatregelen. Voor de eerste keer in vele jaren heeft de Hamas-regering toegestaan dat duizenden schutters van de Fatah een militaire parade hielden in de Gazastrook deze week bij de herdenking van het 52e jaar van bestaan van de factie.
De Fatah-schutters die in de Gazastrook marcheerden ten gunste van Hamas, zijn geen voorstanders van Abbas, de algemene commandant van Fatah. Zij vertegenwoordigen in plaats daarvan het "andere gezicht" van Fatah - degenen die niet geloven in een vredesproces met Israël, en die de ambitie delen van Hamas om Israël te vernietigen. Het bericht dat de Gazastrook-tak van Fatah wil verzenden naar Abbas: in tegenstelling tot u en uw Westelijke Jordaanoever Fatah, zullen wij de "gewapende strijd" tegen Israël niet opgeven. "Deze show stuurt een bericht naar Abbas dat Fatah geen afstand heeft gedaan van de gewapende strijd," zo verklaarde de Palestijnse politieke wetenschapper Ibrahim Abrash.
Ondertussen lijkt Abbas op een andere planeet te leven. Zijn ego verhindert hem het nieuws tot zich te nemen dat uit de peilingen blijkt: het merendeel van zijn volk heeft het gehad met hem. Hij weigert echter wakker te worden voor de waarheid dat zijn Fatah factie in stukjes uiteen valt, nu zijn toenmalige loyalisten in bed liggen met Hamas. Hij vraagt de wereld om een Palestijnse staat te erkennen terwijl zijn eigen prive-woning in de Gazastrook voor hem verboden gebied is om te betreden. Inderdaad, het lijkt erop dat de Palestijnen opschuiven naar een "geen-staat-oplossing" - een Gazastrook gerund door Hamas en dissidente Fatah-leden, en een westelijke Jordaanoever gecontroleerd door een andere Fatah die nog steeds loyaal is aan Abbas, voornamelijk omdat hij hen de salarissen betaalt.
Abbas houdt vol dat hij graag wil werken met de regering van Trump om vrede in de regio te bereiken. Maar zal hij de moed hebben om de nieuwe Amerikaanse regering sommige ongemakkelijke waarheden te vertellen - namelijk dat hij is uitgegroeid tot een politieke last voor de meerderheid van zijn volk, en dat de Palestijnen nog nooit zo verdeeld zijn geweest als ze op dit moment zijn? Kortom, zal Abbas de waarheid durven delen van de versplinterde Fatah geen-staat-oplossing?
Khaled Abu Toameh, een bekroond journalist, is gevestigd in Jeruzalem.