President Mahmoud Abbas, president van de Palestijnse Autoriteit (PA), zegt dat hij niet wil dat er "milities" in de Gazastrook worden gezien, wanneer het verzoeningsakkoord dat hij met Hamas heeft bereikt ten uitvoer wordt gelegd. "De Palestijnse leiders zullen het model van milities in de Gazastrook niet accepteren omdat het geen succesvol model is," vertelde Abbas aan het Chinese persbureau Xinhua. "Er moet één autoriteit zijn, één wet en één wapen, zonder milities."
Hamas heeft van haar kant de eis Abbas al verworpen. Hamas heeft gezegd dat het niet de intentie heeft te ontwapenen ondanks dat het akkoord van "verzoening" onlangs werd getekend in Caïro. "Wij kunnen onze wapens niet opgeven, omdat het Palestijnse volk nog steeds in de fase zit van nationale bevrijding," zei Yehya Sinwar, de leider van Hamas in de Gazastrook. "We kunnen en zullen ook Israël niet erkennen."
De weigering van Hamas om zich te ontwapenen mag geen verrassing zijn. Sinds Hamas tien jaar geleden met geweld de controle van de Gazastrook overnam, heeft Hamas een enorm veiligheidsapparaat uitgebouwd, dat bestaat uit duizenden militieleden, waarvan de meesten lid zijn van Ezaddin Al-Qassam, de militaire vleugel van de beweging. Hamas heeft ook grote hoeveelheden wapens naar de Gazastrook gesmokkeld en tientallen tunnels langs de grenzen met Israël en Egypte gegraven.
Het idee dat Hamas ooit zijn veiligheidsapparaat zou ontmantelen en de Gazastrook zou overgeven aan de troepen van Mahmoud Abbas is een fantasie. Hamas heeft er geen enkel probleem mee dat de Abbas-loyalisten kunnen terugkeren naar de grensovergang van Rafah met Egypte, net zoals vóór 2007, toen Hamas de controle over de Gazastrook nam. Maar dit is wel het enige wat Hamas bereid zou zijn op te offeren om het succes van de "verzoening" met Abbas en zijn Fatah-fractie te steunen.
 Gemaskerde schutters van een Fatah-militie, afgebeeld op 30 januari 2007 in Jabalia, in het noorden van de Gazastrook tijdens de periode van gewapende gevechten tussen Fatah en Hamas. Later dat jaar verdreef Hamas Fatah en werd de Gazastrook volledig onder controle genomen. (Foto gemaakt door Abid Katib/Getty Images) |
Dit is een prijs die Hamas bereid is om te betalen, niet uit genegenheid voor Abbas maar omdat dit het eigen belang dient. De heropening van de Rafah-terminal zal Hamas toestaan om te kunnen ademen na jaren van isolement en blokkade. Een paar honderd Abbas-loyalisten die de grensovergang Rafah beheren doen niets en zijn geen bedreiging voor Hamas' regering over de Gaza-strook.
Hamas wil vooral een terugkeer voorkomen naar het tijdperk van voor 2007, toen de Palestijnse Autoriteit de exclusieve controle had over de Gazastrook. Tot dat jaar had de PA meerdere veiligheidstroepen die de Gazastrook onder controle hielden en ook een ijzeren vuistbeleid hanteerden tegen Hamas en andere oppositiegroepen.
Uit de verklaringen van de Hamas-leiders van de afgelopen dagen blijkt, dat zij het model van Hezbollah in Libanon willen gebruiken, en proberen om het te dupliceren. Hamas wil de verantwoordelijkheid voor de veiligheidsaangelegenheden in de Gazastrook blijven dragen en tegelijkertijd de verantwoordelijkheden van de Palestijnse Autoriteit beperken tot civiele aangelegenheden. De weigering van Hamas om zich te ontwapenen en de veiligheidsverantwoordelijkheden over te dragen aan Abbas zou de door Egypte gesteunde "verzoeningsovereenkomst" kunnen torpederen - vooral in het licht van de weigering door de PA om het Hezbollah-model in de Gazastrook te kopiëren.
Terwijl Abbas het heeft over de noodzaak voor Hamas om zijn milities te ontwapenen en deze te ontmantelen, vragen sommige Palestijnen zich echter af wat het lot zou zijn van gewapende groepen in de Gazastrook die met Fatah verbonden zijn wanneer het "verzoeningsakkoord" ten uitvoer wordt gelegd.
Hamas is verre van de enige partij met een militie in de Gazastrook. Bijna alle andere Palestijnse facties, waaronder de Islamitische Jihad, het Popular Front for the Liberation of Palestine (PFLP), en het Democratic Front for the Liberation of Palestine (DFLP), hebben daar hun eigen milities - en dat naast een aantal op ISIS geïnspireerde milities die de afgelopen jaren ook in de Gazastrook zijn verschenen.
Naar schatting zijn er zo'n 50 verschillende milities actief in de Gazastrook. Van deze milities wordt gezegd dat ze dus in het bezit zijn van ongeveer een miljoen wapens.
De echte test voor Abbas zal zijn op de dag dat hij gedwongen wordt ook de Fatah-gelieerde ongedisciplineerde gewapende groepen in de Gazastrook onder ogen te zien. Abbas heeft ook goede redenen om zich zorgen te maken over de milities van Hamas, Islamitische Jihad, PFLP en DFLP. Geen van deze groepen zal ooit vrijwillig de wapens neerleggen of hun milities ontmantelen enkel en alleen maar omdat de Egyptenaren of Abbas dat zouden willen. Abbas moet zich bovendien zorgen maken over de aan Fatah-gelieerde groepen: ook zij zullen waarschijnlijk niet voldoen aan zijn wens om geen milities meer te vormen in de Gazastrook.
Fatah heeft in de Gazastrook dus enige bewapende groepen die niet bekend staan voor hun blinde loyaliteit aan Abbas. Sommige van deze ontevreden gewapende groepen, klinken in feite vaak meer als Hamas en de Islamitische Jihad dan als Fatah.
Fatah heeft een groot aantal milities in de Gazastrook: Aqsa Martelaren Brigades, Ahmed Abu erse Brigades, Abdel Qader Al-Husseini Brigades, martelaar Ayman Judeh groepen en Nidal Al-Amoudi Brigades.
Hoewel ze met Abbas' Fatah zijn verbonden, blijven deze gewapende groepen praten over een "gewapende strijd" tegen Israël en hun wens om "Palestina te bevrijden van de zee [de Middellandse] tot de rivier [de Jordaan]." Deze weerbarstige met Fatah-geassocieerde groepen hebben een geschiedenis van boosheid en zijn pijnlijk voor Abbas en de Fatah-leiding op de Westelijke Jordaanoever. De groepen spreken vaak hun waardering uit voor de terreuraanslagen tegen Israël, zoals de recente schietpartij in Har Adar, bij Jeruzalem, waarbij drie Israëli's zijn vermoord.
De leiders van Fatah op de Westelijke Jordaanoever proberen zich in de afgelopen jaren te distantiëren van deze acties en retoriek door deze gewapende Fatah-groepen in de Gazastrook. Deze inspanning weerspiegelt wel de wens van de leiders van Fatah op de Westelijke Jordaanoever om zich tegenover de internationale gemeenschap (en Israël) te presenteren als een "gematigde" partij die zich verzet tegen geweld en een vreedzame oplossing met Israël zoekt.
Nog zorgwekkender voor Abbas is dat naast de Hamas, ook de gewapende Fatah-groepen in de Gazastrook weigeren zich te ontwapenen als gevolg van de "verzoeningsovereenkomst".
Nu moet Abbas zich niet alleen zorgen maken over Hamas en de Islamitische Jihad; het heeft zijn eigen Fatah-schutters die zeggen dat zij ook zich niet zullen ontwapenen. Deze hoofdpijn voor Abbas vormt opnieuw een obstakel voor de uitvoering van de "verzoeningsovereenkomst".
Zoals Abu Mohammed, een woordvoerder voor de Aqsa Martelaren Brigades in de Gazastrook, onlangs zei: "Wij zullen onze wapens niet opgeven totdat heel Palestina is bevrijd." De positie van Hamas en de andere gewapende groeperingen is een echo van zijn verklaring. Als Hamas weigert zich te ontwapenen, is dat één ding, maar wanneer de vermeende loyalisten van Abbas ook soortgelijke uitspraken doen, lijkt dat op spugen in het gezicht van de president van de Palestijnse Autoriteit.
De "verzoeningsovereenkomst" moet nog ten uitvoer worden gelegd in de praktijk, maar de kwestie van de milities in de Gazastrook ontpoppen zich reeds als een obstakel en zware klap voor Abbas. Hij zal nu moeten beslissen: ofwel hij wil doorgaan met de "verzoeningsovereenkomst" en dan de rol accepteren van een President voor de Gazastrook die gevuld is met gewapende groeperingen en milities - waarvan de meeste geen vriend van hem zijn, of moet hij zich terugtrekken en beseffen dat zijn wens om één wet, één politiemacht en één autoriteit in de Gazastrook niets meer is dan een hoopvolle droom.
Khaled Abu Toameh, een bekroond journalist, is gevestigd in Jeruzalem.