Vorige week behaalde de United Kingdom Independence Party (UKIP) een klinkende overwinning in de verkiezingen van Rochester & Strood. Met deze overwinning verzekerde UKIP zich van zijn haar tweede lid in het parlement. De kandidaat van UKIP, Mark Reckless, won 42,1% van de stemmen en gaf hiermee een pak slaag aan de Conservatieven (34,8%), Labour(16,8%) en de Liberale Democraten (0,9%). Het was de eerste keer ooit dat UKIP uitkwam in Rochester & Strood. De partij won stemmen van alle grote partijen. De Conservatieven verloren 14,4% van de stemmen, Labour 11,7% en de Liberal Democrats maar liefst 15,5%.
UKIP gaat het naar verwachting in de Britse algemene verkiezingen van volgend jaar mei zeer goed doen. Vorige maand voorspelde een peiling dat de partij tot 25% van de stemmen in deze verkiezingen kan winnen. In de algemene verkiezingen van 2010 had de partij slechts 3,1%.
UKIP staat voor het behoud van de nationale identiteit van Groot-Brittannië. Zij verzet zich tegen de Europese Unie (EU) en wil Groot-Brittannië een soevereine natie laten blijven in plaats van onderdeel van een federaal Europa te worden. De partij is ook kritisch ten aanzien van de massa-immigratie, vooral uit Oost-Europa. Hoewel Nigel Farage, de UKIP-leider, zorgvuldig het probleem van de islam vermijdt, is de partij ook tot toevluchtsoord geworden van de kiezers die zich zorgen maken over de islamisering. Maar bovenal belichaamt de partij de ontevredenheid van de kiezers met het traditionele politieke establishment.
 Nigel Farage, leider van de United Kingdom Independence Party [UKIP] (foto bron: Euro Realist Newsletter/Wikimedia Commons) |
Als zodanig is UKIP onderdeel van een brede trend die in heel West Europa kan worden waargenomen.
In Spanje bleek deze week in een peiling dat Podemos, een gloednieuwe partij die slechts negen maanden geleden werd opgericht, momenteel de grootste partij in het land is met 28,3% van de stemmen. De regerende conservatieve Partido Popular van premier Mariano Rajoy zou als tweede eindigen met 26,3% en de Socialistische Partij zou slechts 20,1% krijgen. Drie jaar geleden won de Partido Popular 44,6% van de stemmen in de algemene verkiezingen.
In tegenstelling tot UKIP is Podemos een partij die duidelijk behoort tot de linkerzijde van het politieke spectrum. Podemos (Spaans voor "We Can") werd opgericht door "anti-kapitalistische" academici en vakbondsmensen die zich willen "verzetten tegen de dominerende de EU-politiek van links." In tegenstelling tot UKIP wil Podemos niet dat de EU wordt afgeschaft. Integendeel, want Spanje ontvangt miljarden euro's aan EU-subsidies en een meerderheid van de Spanjaarden wil duidelijk dat hun land een EU-lidstaat blijft.
Echter verzet de partij zich tegen het bezuinigingsbeleid dat de EU oplegt aan Spanje als voorwaarde voor de voortzetting van de stroom aan EU-subsidies. Zowel de Spaanse Socialistische Partij en premier Rajoy's Partido Popular worden door de kiezers gezien als de uitvoerders van het door de EU voorgeschreven beleid. In dit verband lijkt Podemos op UKIP, dat het Britse politieke establishment ook lijkt te zien als de uitvoerder van het EU-beleid. In het geval van Groot-Brittannië is de onvrede over de EU vooral te danken aan de Britse belastingbetalers die miljarden moeten besteden aan de EU, die vervolgens worden overgemaakt naar landen in het zuiden van Europa waar de regeringen ze gebruiken om de uitkeringsprogramma's te financieren. In die zin is de opkomst van linkse belasting-en-uitgaven partijen (of liever gezegd belast-andere-landen-en-geef-zelf-uit partijen) zoals Podemos, die de opkomst van partijen als UKIP in het noorden van Europa versterkt.
Inderdaad groeien langs de Middellandse Zee alle partijen die tegen het bezuinigingsbeleid van de EU zijn spectaculair. Een van de belangrijkste sprekers op Podemos' recente en allereerste partijcongres was Alexis Tsipras, de leider van de Griekse neocommunistische partij Syriza. Bij de Europese verkiezingen in mei vorig jaar werd Syriza Griekenlands grootste partij met 26,5% van de stemmen, met een voorsprong op de regeringspartij Nea Demokratia van premier Antonis Samaras. Syriza is gebaseerd op dezelfde soort gevoelens als Podemos en is populair om precies dezelfde redenen. Hetzelfde geldt voor de Italiaanse Five Star Movement onder leiding van de komiek Beppe Grillo, die in mei vorig jaar met 21,2% van de stemmen de tweede grootste partij in de Europese verkiezingen werd.
En hetzelfde geldt zelfs voor het Front National van Marine Le Pen in Frankrijk. Mevrouw Le Pen beweert dat zonder de euro, de gemeenschappelijke munt van de EU, er "geen behoefte aan bezuinigingen zou zijn." Op basis van de anti-EU-sentimenten werd het Front National de grootste partij in Frankrijk bij de Europese verkiezingen met 24,8% van de stemmen.
De populariteit van deze partijen stijgt nog steeds. In een recente opiniepeiling in Frankrijk bleek dat Marine Le Pen de komende Franse presidentsverkiezingen zou kunnen winnen, niet alleen in de eerste ronde, maar ook in de beslissende tweede ronde. Het is de eerste keer ooit dat het FN leidt in een presidentsverkiezingen tegen de twee grote partijen van Frankrijk, de socialistische PS en de centrumrechtse UMP.
In de landen in het noorden stijgt de populariteit van de partijen tegen de EU-subsidiëring van de zuidelijke landen al even spectaculair. In Nederland is momenteel de anti-establishment Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders de grootste partij in de peilingen. Wilders is altijd tegen de "bailout" van landen als Griekenland en Spanje met geld van de Nederlandse belastingbetaler geweest.
In buurland Duitsland is het Alternatief voor Duitsland (AfD) te vinden, een vorig jaar opgerichte partij die zich verzet tegen reddingsoperaties in de eurozone. Deze partij schudt de politiek op met haar verbazingwekkende winsten in de laatste deelstaatverkiezingen.
In Zweden verzetten de Zweden Democraten (SD) zich zowel tegen immigratie als de EU. Deze partij won in september vorig jaar 13% van de stemmen in de algemene verkiezingen, maar haar populariteit blijft stijgen. Vorige week zei een SD-woordvoerder dat de partij momenteel verwacht om tot 18% van de stemmen te winnen.
In heel Europa is het electoraat diep ontevreden en gedesillusioneerd wat betreft de conservatieve en de sociaaldemocratische partijen van het politieke establishment. Kiezers zien niet veel verschil meer tussen de traditionele politieke hoofdrolspelers, die worden gezien als dat ze een EU-agenda opleggen die, om verschillende redenen, voor het land als slecht wordt gezien.
In Europa zijn, te oordelen naar de peilingen, politieke aardverschuivingen aanstaande.