Jarenlang hebben intellectuelen van de Al-Azhar Universiteit in Caïro opgeroepen tot een verandering van de pre-middeleeuwse mentaliteit van het Jihadisme, maar zonder enig succes. Deze keer kan het anders zijn.
In december 2014 gaf de Egyptische president Abdel Fattah el-Sisi een toespraak op Al-Azhar en vertelde de geestelijken daar dat het tijd is om het Islamitische geloof, dat op gespannen voet staat met de rest van de mensheid, te moderniseren.
Het was de perfecte locatie voor de toespraak. Al-Azhar is het toppunt van het Soennitische islamitische onderwijssysteem. Het is niet alleen invloedrijk in Egypte, maar in de hele wereld. Al-Azhar heeft veel van de leiders van Islamitische fundamentalistische groeperingen zoals de Moslimbroederschap en de Salafi-groepen opgeleid.
 De Egyptische president, Abdel Fattah el-Sissi, hield op 28 december 2014 een historische toespraak voor de Islamitische geleerden en geestelijken van de Al-Azhar Universiteit in Caïro. (Bron van het beeld: MEMRI) |
Voor het eerst in de geschiedenis stond een heroïsch staatshoofd voor de geleerden van Al-Azhar om ze dringend te verzoeken te erkennen dat er echt een probleem is met het onderwijs van Al-Azhar en vroeg hen om de religieuze ideologie te hervormen, vooral door het veranderen van het kerndomein onderwijs. Sisi had de moed om op te roepen tot een religieuze revolutie binnen Al-Azhar. In het huis van de religieuze geleerden nam hij het tegen ze op.
Wat zijn toespraak zo opmerkelijk maakte is dat hij wees op het probleem en niet een Westerse of Joodse samenzwering de schuld gaf voor de problemen van de moslims.
Ongeveer een maand na Sisi's heroïsche toespraak, waarin hij zei "We moeten onze religie revolutioneren" zei Ibrahim Eissa, een Egyptische journalist en een andere held van het Midden-Oosten, hem hierin te steunen. Eissa zei op 3 februari op de Egyptische televisie, dat niemand in Egypte de moed heeft om toe te geven dat de ideologie en de activiteiten van ISIS zijn gebaseerd op Islamitische bronnen. Eissa voegde hier aan toe:
"Als het volk van ISIS slacht, moord, verkracht, offert en al die barbaarse misdaden uitvoert, zeggen ze dat ze een beroep doen op de sharia. Ze zeggen dat dit gebaseerd is op een bepaalde Hadith uit een bepaald hoofdstuk uit de Koran, op een bepaalde uitspraak van Ibn Taymiyyah of op een historische gebeurtenis. Om de waarheid te vertellen, is alles wat ISIS zegt juist."
Op 11 februari bracht Eissa de extremisten onder het leiderschap van Al-Azhar ter sprake en merkte op dat de Al-Azhar een schuilplaats van een extremistische ideologie is geworden. Daarnaast vroeg Eissa zich af waarom Al-Azhar weigerde om ISIS te zien als "kufar" of "onislamitisch."
President Sisi staat niet alleen in zijn oproep tot een religieuze revolutie. Professor Dr. Sjeik Ahmad Muhammad al-Tayyeb, de leidende imam van de Al-Azhar Universiteit gaf een soortgelijke verklaring, nota bene in de heilige stad Mekka in Saoedi-Arabië. Daar sprak hij van "slechte interpretaties van de Koran en de soenna [de leer van Mohammed]."
"Er is een historische accumulatie van buitensporige trends geweest" vertelde al-Tayyeb tijdens een conferentie in Saoedi-Arabië en zei dat er een hervorming van het onderwijs nodig was."
Het grote verschil tussen de visionair Sisi en al-Tayyeb is dat al-Tayyeb het nog steeds niet kan laten om anderen de schuld te geven. "We staan voor grote internationale samenzweringen die het gemunt hebben op de Arabieren en de moslims, op een manier die overeenkomt met het nieuwe wereld kolonialisme, dat verbonden is met het wereld-Zionisme" zei hij. Iedereen die een beroep doet op de versleten samenzweringstheorieën - vooral na de "Arabische Lente" - ziet dat deze niet waar zijn. Dergelijke samenzweringstheorieën worden enkel gebruikt om de schuld af te leiden van de echte bron van het probleem: de vele leiders in de Arabische en Islamitische wereld, die nog steeds corrupt zijn en hun macht misbruiken.
De echte helden blijven de Egyptische president, die het proces begon en Ibrahim Eissa, voor het spreken van de waarheid. Sisi's oproep tot een religieuze revolutie moedigden uiteindelijk andere Egyptenaren aan om in het openbaar te verklaren dat Al-Azhar door radicalen is gekaapt. Voor het eerst waren Egyptenaren ook in staat in het openbaar aan te geven wat iedereen al wist: dat Al-Azhar boeken produceerde die haat en geweld aanmoedigen. De meeste Egyptenaren verwachten echter dat een groot denker zoals al-Tayyeb, die de moed had om zo'n lange weg af te leggen, binnenkort zal stijgen tot dezelfde status als president Sisi.
Zowel de verklaringen van Sisi als al-Tayyeb vertegenwoordigen de echte "Arabische Lente": het begin van een historische verschuiving op de manier waarop de Soennitische Islam voortaan zal worden geïnterpreteerd, aangeleerd en beoefend.
Gelijktijdig met deze intellectuele aanval is de afgelopen paar maanden de Islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS) gebombardeerd door een door de VS geleide coalitie. Deze aanvallen hebben een onbekend aantal leden van de groep gedood, maar op hetzelfde moment ook daadwerkelijk nieuwe rekruten voor de organisatie, ook in het Westen, geworven.
ISIS is in staat geweest om nieuwe volgelingen aan te trekken vooral vanwege zijn online aanwezigheid, waardoor het zijn ideologie bevordert onder onrustige, ontevreden jonge moslims van over de hele wereld. ISIS heeft volgelingen opgedaan door video-opnamen en het laten zien van haar barbaarse onthoofdingen van een aantal slachtoffers - waaronder Amerikaanse gijzelaars en Egyptische koptische christenen - als ook het verbranden van een Jordaanse piloot en naar verluidt 45 anderen in de Iraakse stad al-Baghdadi.
De meeste mensen zijn geschokt door deze acties maar ISIS is trots op het slachten en het verbranden van de slachtoffers en streeft ernaar om een kalifaat te vestigen in zijn eerste stap naar de wereldheerschappij. Als een totalitaire organisatie is ISIS meer dan een bedreiging voor de nationale veiligheid van Amerika en zijn bondgenoten; het is een bedreiging, in de eerste plaats voor alle moslims en vervolgens voor de rest van de mensheid en Sisi was één van de eersten die het zag.
Helaas is de VS er niet in geslaagd om een alomvattende strategie te articuleren voor het verslaan van deze roofzuchtige organisatie. Op 11 februari vroeg de regering-Obama formeel aan het Congres toestemming om met militaire kracht ISIS "af te breken en te verslaan". Het is duidelijk dat militair geweld noodzakelijk is, maar president Obama moet eerlijk zijn tegen zichzelf en tegen het publiek en toegeven dat ISIS niet zal worden verslagen door een militaire campagne alleen. Het bombarderen van ISIS in Irak en Syrië kan haar leden doden, maar het zal niet de ideologie verslaan.
Voor zijn nalatenschap zou Obama er goed aan doen om een leidende rol in te nemen om Sisi te ondersteunen in de ideologische oorlog tegen de Islamitische extremisten en hun ideologie. Hij heeft het geluk om een potentiële Islamitische bondgenoot in de Egyptische president te hebben, maar ook in de Islamitische burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, nog een andere held die duidelijk wil dat zijn volk verregaande mogelijkheden heeft.
Sisi blijft doorgaan met zijn heldhaftige campagne. Op 22 januari sprak hij voor de eerste keer over hoe geniaal het visioen over de vrede in het Midden-Oosten van wijlen president Sadat was. Hij sprak er ook over dat het niet toestaan dat Jihadisten het Sinaï-schiereiland gebruiken om de buren van Egypte aan te vallen, verwijzend naar Israël.
Sisi weigert ook in de voetsporen te treden van de voormalige president Hosni Mubarak, die de dreiging van het Islamitisch extremisme gebruikte om het Westen te chanteren. Sisi wil het extremisme verslaan en niet gebruiken als een instrument van staatsmanschap.
Sisi begrijpt het belang van het verslaan van deze expansionistische ideologie en verdient de volledige steun van Amerika en de internationale gemeenschap in deze strijd.
Michael Armanious is een nieuwsanalist die in de VS is gevestigd maar geboren en getogen in Egypte.