De Europese Unie, het supranationale overheidsorgaan dat streeft naar een steeds verdergaande politieke en economische eenheid van het Europese continent, worstelt als jaren met een dalende populariteit onder zijn onderdanen.
De grootste bezwaren van lidstaat-burgers lijken zich te concentreren op het gebrek aan democratie en transparantie binnen de EU. En het is nu niet bepaald alsof EU-sleutelfiguren erg hun best doen hun ongelijk te bewijzen.
Jean Claude Juncker, President van de Europese Commissie (de hoogste positie binnen de EU) zegt in al zijn brutaliteit het volgende over Europese democratie en transparantie:
- "Als het serieus wordt, moet je liegen," zei hij, verwijzend naar de Griekse economische crisis van 2011.
- Naar aanleiding van oproepen tot een Brits referendum over het verdrag van Lissabon stelde hij: "Natuurlijk wordt er soevereiniteit overgedragen. Maar zou het slim van mij zijn om de publieke opinie op dit feit te vestigen?"
- Over de introductie van de euro zei hij: "We beslissen iets, laten het even liggen, en kijken wat er gebeurt. Als niemand stennis schopt, omdat de meeste mensen toch niet begrijpen wat er besloten is, gaan we door, tot er geen weg terug meer is."
Die lijst gaat nog even door, en vertaalt de weerstand die steeds meer EU-lidstaat-burgers jegens de EU voelen treffend.
Maar nu, voor het eerst in de EU-geschiedenis, staat een nationale bevolking op het punt te slagen de regering tot luisteren te dwingen.
Het grootste Nederlandse weblog, GeenStijl.nl, is een campagne gestart om een raadplegend referendum over het nieuwe verdrag tussen de EU en Oekraïne af te dwingen.
De wet schrijft voor dat de campagne zes weken mag duren, waarin 300.000 handtekening verzameld moeten worden om het referendum te kunnen lanceren. Binnen de eerste drie weken verzamelde GeenStijl 150.000 handtekeningen, de helft van het benodigde aantal, en de kans is groot dat het de 300.000 gaat halen, voor de deadline van 28 september.
Waarom lijken zoveel Nederlandse burgers dit verdrag genoeg te hekelen om het ongedaan te willen maken middels een referendum? Bovenal lijken zij aanstoot te nemen aan het feit dat hun gekozen vertegenwoordigers hen omtrent dit verdrag nooit geraadpleegd hebben. Tijdens de verkiezingstijd is het verdrag ook nooit naar voren gekomen.
Het EU-verdrag is afgelopen zomer door de Nederlandse overheid geratificeerd, zonder enig noemenswaardig debat over de kwestie. Het gebeurde allemaal volstrekt in lijn met hoe Juncker zijn beleid graag gemaakt ziet worden: "Als niemand stennis schopt, omdat de meeste mensen toch niet begrijpen wat er besloten is, gaan we door, tot er geen weg terug meer is."
Andere bezwaren zijn dat de Nederlanders niet inzien waarom zij zichzelf met een hoog corrupt regime zouden moeten associeren.
Volgens dit verdrag moeten Nederlandse belastingbetalers financiële steun aan Oekraïne betalen: "Oekraïne komt in aanmerking voor financiële bijstand via de relevante EU-mechanismen en -instrumenten voor financiering."
Maar vreemd genoeg specificeert dit verdrag niet hoe Oekraïne dit geld vervolgens zou moeten besteden. Nederlanders zitten er dus niet op te wachten om een blanco cheque te bekostigen voor een corrupte buitenlandse overheid.
Daarbij heeft Oekraïne ook een sterke extreem-rechtse politieke onderstroom die niet verenigbaar is met de Nederlandse (politieke) cultuur. Daarbij verkeert Oekraïne in staat van burgeroorlog, en is het verwikkeld in een proxy-oorlog met de sterkste militaire macht van het continent: Rusland.
Ook zou het verdrag streven naar het creëren van een visum-vrije reisregeling tussen Oekraïne en EU-lidstaten. Maar, Oekraïne is als "een van de grootste leveranciers van slavenarbeid in Europa" een epicentrum van mensenhandel, en een van de belangrijkste doorvoerhavens voor de internationale drugshandel. Is het werkelijk zo vreemd dat Nederlandse burgers niet zitten te wachten op een regeling van vrij verkeer van Kiev tot aan Amsterdam?
Nederland is een klein land, maar de consequenties wanneer dit referendum slaagt, kunnen significant zijn.
Het referendum is een raadgevende, dus technisch gezien kan het kabinet de uitkomst naast zich neerleggen. Maar dat zou een zeer zichtbaar nationaal democratisch deficit creëren, en zou het toch al fragiele kabinet ten val kunnen brengen.
Een Nederlands referendum zou een precedent creëren waarbij 'slechts' burgers een EU-referendum afdwingen. Dit proces zou makkelijk herhaald kunnen worden voor toekomstige referenda. Ten tweede zou het andere nationale bevolkingen van EU-lidstaten kunnen inspireren tot het ondernemen soortgelijke referenda-initiatieven. Als die bal gaat rollen, en Europese bevolkingen de soevereiniteit terugnemen die de EU hen geleidelijk heeft afgenomen, kan dit een serieuze boodschap sturen aan de ontransparante, en ongekozen EU.
Als het Nederlandse volk hierin slaagt, is de kans daar dat zij een nieuw hoofdstuk van nationale zelfbeschikking inluiden, met alle positieve gevolgen van dien.
Nederlandse staatsburgers kunnen hier voor het referendum tekenen.