De Nederlanders hebben het voor elkaar! In een ontwikkeling die, op Gatestone Institute na, door bijna geen enkele internationaal medium werd opgevangen, zijn de Nederlanders juist de eerste bevolking in de EU-geschiedenis geworden die een EU-referendum afdwingen. Het onderwerp van het referendum is Nederland's ratificatie van het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne, dat plaats vond zonder de Nederlandse bevolking te raadplegen.
Voorgaande en toekomstige referenda, zoals de Nederlandse en Franse over het al dan niet invoeren van een Europese grondwet in 2005 - en toekomstige referenda zoals de Britse over het verlaten van de EU, die eind 2017 wordt gehouden - zijn altijd schoorvoetend geïnitieerd door nationale overheden, niet door de bevolking zelf.
Binnen een tijdsbestek van zes weken, verzamelde de campagne, opgezet en geleid door het grootste Nederlandse weblog GeensStijl.nl, meer dan 435.000 handtekeningen, terwijl er maar 300.000 nodig waren om een referendum te starten. Op 14 oktober communiceert de kiesraad het officiële aantal handtekeningen. De wet dicteert dat het referendum binnen zes maanden gehouden moet worden.
Het referendum betreft het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne, dat deze zomer geratificeerd werd door de Nederlandse overheid. Het proces voltrok zich zonder een noemenswaardig debat over de kwestie en zonder de Nederlandse bevolking te raadplegen. Zelfs terwijl veel Nederlanders tegen het verdrag leken.
Volgens het verdrag [art. 453] moeten Nederlandse burgers financiële bijstand aan de Oekraïense overheid betalen, terwijl deze bekend staat als een van de meest corrupte van het continent. "Oekraïne komt in aanmerking voor financiële bijstand via de relevante EU-mechanismen en instrumenten voor financiële hulp." Gek genoeg specificeert dit verdrag niet hoe dit geld vervolgens uitgegeven dient te worden. Dus waarom zouden Nederlandse belastingbetalers erop zitten te wachten een blanco cheque uit te schrijven voor een corrupte buitenlandse overheid?
Ook zou het verdrag [art. 19] streven naar het creëren van een visum-vrije reisregeling tussen Oekraïne en EU-lidstaten. Maar, Oekraïne is als "een van de grootste leveranciers van slavenarbeid in Europa" een epicentrum van mensenhandel, en een van de belangrijkste doorvoerhavens voor de internationale drugshandel. Is het werkelijk zo vreemd dat Nederlandse burgers niet zitten te wachten op een regeling van vrij verkeer van Kiev tot aan Amsterdam?
Daarbij verkeert Oekraïne in een staat van burgeroorlog en in een staat van proxy-oorlog met Rusland, de machtigste militaire speler van het continent. Het verdrag zou een Nederlandse inmenging in dit conflict verlangen, aangezien het verdrag [art. 2] herhaaldelijke stelt dat: "De bevordering van respect voor de beginselen van soevereiniteit en territoriale integriteit, onschendbaarheid van de grenzen en onafhankelijkheid (...) vormen essentiële elementen van deze Overeenkomst."
Aangezien Rusland's annexatie van de Krim nogal uitgelegd kan worden als een schending van Oekraïense soevereiniteit, impliceert dit verdrag dat Nederland zal moeten bijdragen aan het ongedaan maken van die schending.
Ook heeft Oekraïne een extreem-rechtse politieke onderstroom, die niet verenigbaar is met de Nederlandse politieke cultuur.
Samengevat: in een democratie had het Nederlandse volk gepleegd voordat er een dusdanig gewichtig verdrag geratificeerd werd. Dat is niet gebeurd. En nog schokkender, sommige Nederlandse gekozen parlementariërs hebben de verdrag tekst niet eens gelezen. Alexander Pechtold (D66), een van de grootste tegenstanders van dit referendum, en een van de meest uitgesproken pro-EU-figuren in het Nederlandse parlement, gaf op camera rustig toe dat hij het verdrag nooit gelezen heeft alvorens ervoor te stemmen.
Helaas staat de Nederlandse wet alleen toe dit verdrag aan een raadgevend referendum te onderwerpen. Dit betekent dat zelfs wanneer de Nederlandse bevolking massaal tegen dit verdrag is, de overheid dit nog steeds naast zich neer kan leggen.
Maar, mocht dit gebeuren, en de overheid negeert dit, toont dit een onweerlegbaar democratisch deficit aan, dat het reeds fragiele Nederlandse kabinet aan het wankelen kan brengen. Maar er is meer.
Het referendum zal samenvallen met het Nederlandse EU-voorzitterschap van van januari tot juni 2016. Begrijpelijkerwijs, zijn Nederlandse ministers — stuk voor stuk pro-EU — nu in een lichte paniek over zij moeten voorkomen dat het referendum zijn verwachte negatieve uitslag krijgt.
Of de overheid nu een contra-campagne ter faveure van het verdrag moet starten, wordt nu fel bediscussieerd.
En om de zaak nog smeuïger te maken, gaat het gerucht dat de Nederlandse premier, Mark Rutte, een gooi zal doen naar de positie van President van de EU. Een Nederlands referendum dat EU-beleid dusdanig verstoort, zal inderdaad erg slecht op zijn CV staan tijdens de sollicitatieprocedure.
Bronnen binnen het kabinet claimen dat het referendum wordt gezien als een "graat in de keel."
Dit referendum zal een sterk democratisch signaal sturen aan de niet ter verantwoording te roepen, ongekozen Europese commissie, en aan de ondoorzichtige EU in z'n geheel.
Al langer dan een decennium wordt de nationale soevereiniteit de Europese volkeren geleidelijk ontnomen. De enige reden dt de EU in staat was zoveel soevereiniteit naar zich toe te trekken, was dat het publiek niet genoeg begreep, of niet genoeg gaf om er met hun landen gebeurden. Degenen die er wel om gaven, waren niet in staat anderen hier snel genoeg in te onderwijzen.
The EU presumably knows full well that the model that enabled this referendum can easily be duplicated for future referenda. If the Dutch can do it, so can the citizens of other EU member states. And If they do, the EU, which seems to have gotten into the habit of making policies with impunity, may have to start returning national sovereignty to where, in democracies, it rightly belongs: the people.
De EU weet waarschijnlijk dondersgoed dat de sociale en logistieke infrastructuur die dit referendum mogelijk gemaakt hebben, makkelijk opnieuw geactiveerd kunnen worden voor toekomstige referenda. En als de Nederlanders het kunnen, dan kunnen burgers van andere EU-lidstaten dit ook. En als dat lukt, dan heeft de EU, die er aan gewend is geraakt zelfs zonder verantwoording beleid door te drukken, geen keus dan nationale soevereiniteit terug te geven aan waar dit in democratieën behoort: de nationale bevolking.