 De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en andere leden van zijn regering hebben herhaaldelijk gedreigd Europa met migranten te overspoelen. Op 5 september zei Erdoğan dat Turkije van plan is om een miljoen Syrische migranten naar een "veilige zone" in Noord-Syrië te repatriëren en dreigde de route voor migranten naar Europa te heropenen als hij geen adequate internationale steun voor het plan ontvangt: "Dit gebeurt of anders zullen we de poorten moeten openen. " Afgebeeld: Erdoğan spreekt bij de VN op 24 september 2019. (Foto door Stephanie Keith / Getty Images) |
Griekenland is opnieuw "ground zero" geworden voor de migratiecrisis in Europa. Volgens nieuwe gegevens van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) kwamen tijdens de eerste negen maanden van 2019 meer dan 40.000 migranten aan in Griekenland, en meer dan de helft daarvan pas in de afgelopen drie maanden.
De toename van het aantal migranten naar Griekenland in het derde kwartaal van 2019 - 5.903 aankomsten in juli; 9.341 in augustus; en 10.294 in september - viel samen met herhaalde bedreigingen door de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en andere leden van zijn regering om Europa te overspoelen met moslimmigranten.
Hoewel het aantal migranten in Griekenland nog steeds ver onder het aantal op het hoogtepunt van de migratiecrisis in 2015 ligt, toen meer dan een miljoen migranten uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten Europa binnenstroomden, suggereert de recente toename van nieuwkomers dat de dreigingen van Erdoğan om de massamigratie te hervatten realiteit worden.
In maart 2016 hebben Europese ambtenaren onderhandeld over de migratieovereenkomst tussen de EU en Turkije, waarin de EU Turkije een reeks economische en politieke prikkels heeft aangeboden in ruil voor de belofte van Ankara om de stroom migranten van Turkije naar Griekenland te stoppen.
Europese ambtenaren, die haastig onderhandelden, beloofden Turkije meer dan ze konden waarmaken – in het bijzonder een controversiële belofte om visumvrij reizen naar de Europese Unie te verlenen aan alle 80 miljoen inwoners van Turkije.
Sinds de inwerkingtreding van de overeenkomst hebben Turkije en de EU elkaar ervan beschuldigd de belangrijkste onderdelen van de deal niet na te komen, en Erdoğan heeft herhaaldelijk gedreigd om wellicht miljoenen migranten Griekenland binnen te laten stromen.
In de praktijk heeft de EU-Turkije-deal de stroom migranten van Turkije naar Griekenland aanzienlijk verminderd. Als gevolg hiervan verschoven de migratieroutes naar het westen, van Griekenland naar Italië, dat in 2016 de plaats van Griekenland innam als het belangrijkste toegangspunt voor migranten die Europa wilden bereiken.
Nadat de voormalige Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini in juni 2018 een harder immigratiebeleid aankondigde, daalde het aantal migranten naar Italië dramatisch - van 119.369 in 2017 tot 23.370 in 2018, een daling van 80%, aldus de IOM.
Als gevolg van Italië's aanpak van illegale immigratie, verschoven de migratiestromen naar Europa verder naar het westen in de richting van Spanje, dat in 2018 de belangrijkste toegangspoort van illegale migratie in Europa werd. Volgens de IOM kwamen in 2018 meer dan 65.000 migranten aan in Spanje.
Door de heropleving van massamigratie van Turkije naar Griekenland heeft Griekenland zijn vroegere rol als de belangrijkste Europese toegangspoort voor massamigratie weer opgenomen. Griekenland ontving volgens de IOM twee keer meer migranten dan Spanje in de eerste negen maanden van 2019.
Griekenland ontving tussen juli en september meer migranten - 25.538 - dan in de eerste zes maanden van het jaar samen. De migrantenstromen zijn met bijna 180% gestegen, van een gemiddelde van 100 aankomsten per dag tijdens de eerste helft van 2019 tot een gemiddelde van 277 aankomsten per dag tijdens het derde kwartaal.
De Griekse regering stelt dat Erdoğan persoonlijk de migratiestromen naar Griekenland controleert en deze in- en uitschakelt om meer geld en andere politieke concessies uit de Europese Unie te halen. In de afgelopen maanden heeft de Turkse regering herhaaldelijk gedreigd de sluizen van massamigratie naar Griekenland, en naar de rest van Europa, te openen.
Op 19 februari beweerde Erdoğan dat Turkije sinds 2011 37 miljard dollar heeft besteed aan de zorg voor ontheemde Syriërs en beschuldigde de EU ervan niet genoeg te doen om de last op zich te nemen. Hij voegde eraan toe dat als de 3,6 miljoen Syriërs in Turkije niet kunnen worden gerepatrieerd, ze in Europa terechtkomen.
Op 22 juni zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu dat Turkije een bilaterale overnameovereenkomst met Griekenland had opgeschort omdat Athene acht Turkse soldaten had vrijgelaten die naar Griekenland waren gevlucht na de mislukte staatsgreep in Turkije van juli 2016. Ankara heeft geëist dat ze worden uitgeleverd, maar Griekse rechtbanken hebben het verzoek afgewezen. De soldaten ontkennen dat ze iets verkeerd hebben gedaan en zeggen dat ze voor hun leven vrezen.
Op 21 juli beschuldigde de Turkse minister van Binnenlandse Zaken Süleyman Soylu de Europese landen ervan dat ze Turkije in de steek laten bij de aanpak van het migratieprobleem. In commentaren van het staatsnieuwsagentschap Anadolu Agency waarschuwde hij: "We worden geconfronteerd met de grootste migratiegolf in de geschiedenis. Als we de sluizen openen, kan geen enkele Europese regering meer dan zes maanden overleven. We adviseren ze om ons geduld niet te testen. "
Op 22 juli zei Çavuşoğlu dat Turkije de migratieovereenkomst tussen de EU en Turkije had opgeschort omdat de EU de visumliberalisering voor Turkse burgers niet had goedgekeurd. Hij koppelde de opschorting ook aan een besluit van 15 juli van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken om topbesprekingen met Ankara te beëindigen als onderdeel van sancties voor Turkse olie- en gasboringen voor de kust van Cyprus.
Op 5 september zei Erdoğan dat Turkije van plan is om een miljoen Syrische migranten naar een "veilige zone" in Noord-Syrië te repatriëren en dreigde de route voor migranten naar Europa te heropenen als hij geen adequate internationale steun voor het plan ontvangt. "Dit gebeurt of anders moeten we de poorten openen," zei Erdogan.
Op 8 september dreigde Erdoğan om de Europese Unie te overspoelen met 5,5 miljoen Syrische vluchtelingen, tenzij hij internationale steun ontving voor de instelling van een "veilige zone" in Noord-Syrië. "Als ze ons niet de nodige steun in deze strijd geven, zullen we de 3,5 miljoen vluchtelingen uit Syrië en nog eens twee miljoen mensen die onze grenzen vanuit Idlib zullen bereiken niet kunnen stoppen," zo stelde Erdogan tijdens een bijeenkomst in Malatya, Turkije Oost-Anatolië.
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis riep Turkije op om te stoppen met het "pesten" van Griekenland. "De heer Erdoğan moet begrijpen dat hij Griekenland en Europa niet kan bedreigen in een poging om meer te krijgen om het vluchtelingenprobleem aan te pakken," zei hij. "Europa heeft de afgelopen jaren veel geld, zes miljard euro, gegeven in het kader van een overeenkomst tussen Europa en Turkije en die voor beide partijen voordelig was."
Erdoğan lijkt echter de overhand te hebben in dit geschil. Bijvoorbeeld, volgens de non-profitgroep Aegean Boat Report bereikten op 29 augustus 16 boten met in totaal 650 migranten het Griekse dorp Skala Sykamineas op het eiland Lesbos. Alle boten waren nieuw en kwamen binnen minder dan een uur op dezelfde locatie aan, wat suggereert dat de massale toestroom een gecoördineerde operatie was van mensensmokkelaars, vermoedelijk met de stilzwijgende goedkeuring van de Turkse regering. Het was de grootste massale aankomst van migranten die vanaf de Turkse kust naar Lesbos kwamen sinds de migratiecrisis in 2015-2016.
De massale migratie naar Griekenland is onverminderd doorgegaan: 2.441 migranten kwamen aan in de eerste week van september; 1.781 arriveerden tijdens de tweede week; 2.609 tijdens de derde week; en 3.463 tijdens de vierde week.
"We zien dat enorme aantallen worden binnengebracht door mensenhandelaren met behulp van nieuwe methoden en betere en snellere boten," zei de Griekse minister van Civiele Bescherming, Michalis Chrysochoidis. "Als dit zo doorgaat kan het een herhaling van 2015 worden. We gaan maatregelen nemen om onze grenzen te beschermen en we gaan deze maatregelen veel strenger en veel sneller toepassen."
Op 30 september kondigde premier Kyriakos Mitsotakis een reeks maatregelen aan om de migratiestromen aan te pakken. Hij zei dat zijn regering tegen het einde van 2020 10.000 migranten naar Turkije wil terugbrengen. Het plan veronderstelt dat Turkije hen terug zal nemen. Mitsotakis zei ook dat de regering de grenscontroles zal verscherpen, de patrouilles op zee in de Egeïsche Zee zal uitbreiden, centra voor migranten die asiel worden geweigerd zal sluiten en het asielstelsel zal reviseren.
Migranten die mensensmokkelroutes gebruiken die in Turkije beginnen, bereiken ook andere EU-lidstaten, waaronder Bulgarije, Italië en Cyprus, die tijdens de eerste negen maanden van 2019 een toename van 700% hebben waargenomen in vergelijking met dezelfde periode in 2018, volgens de IOM.
De Cypriotische minister van Binnenlandse Zaken Constantinos Petrides zei dat de sterke toename van de aankomst van migranten uit Turkije verband hield met spanningen tussen Ankara en Nicosia over het boren van Turkije naar offshore olie en gas in de economische zone van Cyprus.
De meeste migranten komen op Cyprus aan over land. Petrides legt uit dat Turkije visumvrije overeenkomsten heeft met tal van landen in Afrika en Azië, en dat veel migranten het vasteland van Turkije zonder beperkingen binnenkomen. Van daaruit reizen ze, vaak met behulp van mensensmokkelaars, door de lucht of over zee, naar het door Turkije bezette Noord-Cyprus. Ze gaan vervolgens met de bus naar de Groene Lijn van de VN en steken illegaal over naar de Republiek Cyprus, het Grieks sprekende zuidelijke deel van het eiland dat een EU-lidstaat is.
Petrides wijdde hierover uit voor verslaggevers in Brussel:
"De nieuwste trend is nog verontrustender. Het is de komst van onderdanen van derdewereldlanden, die rechtstreeks vanuit Turkije naar de bezette luchthaven van Timvu [de Griekse naam] of Ercan [zoals het tegenwoordig bekend is in het Turks] vliegen, en dan ze gaan te voet het door de overheid gecontroleerde gebied binnen.
"Deze nieuwe methode voor het sturen van vluchtelingen per vliegtuig en bus kan niet worden uitgevoerd zonder de tolerantie van de Turkse autoriteiten. En het is niet alleen maar tolerantie. Ik noemde de praktijken met betrekking tot het visumvrije regime, met betrekking tot dit beleid dat dit fenomeen aanmoedigt. Het is duidelijk dat het hier om een institutionele vorm van smokkel gaat."
Er wordt aangenomen dat meer dan zes miljoen migranten wachten in landen rond de Middellandse Zee om Europa binnen te gaan, aldus een geheim Duits regeringsrapport dat naar de krant Bild is gelekt. Het rapport zei dat een miljoen mensen wachten in Libië; nog een miljoen wachten in Egypte; 720.000 in Jordanië; 430.000 in Algerije; 160.000 in Tunesië; en 50.000 in Marokko. Meer dan drie miljoen anderen wachten in Turkije.
Soeren Kern is Senior Onderzoeker bij het in New York gevestigde Gatestone Institute.