Premier Ahmet Davutoglu was de keuze van de Turkse President en aanstaande Sultan, Recep Tayyip Erdogan, als trouwe dienaar in 2014, maar hij is teruggetreden met woorden die bitter waren, maar niet rancuneus: hij zal altijd trouw blijven aan de sultan, de partij, en de "dawa" – de islamitische politieke zaak.
Na te zijn gekozen door de Sultan als zijn eerste grootvizier, maar niet wetende dat zou hij moeten stoppen nauwelijks 20 maanden later, leest Davutoglu zijn programma van de regering voor in het Parlement op 1 september 2014:
"Een van de belangrijkste voorwaarden voor een duurzame stabiliteit in het Midden-Oosten is het vinden van een rechtvaardige, alomvattende en haalbare oplossing voor het Palestijnse geschil... Turkije's inspanningen om een einde te maken aan de menselijke tragedie in Palestina, de verwezenlijking van duurzame vrede in de regio en de steun voor de eenheidsregering in Palestina zal voortgaan... Elke vooruitgang in het proces van normalisatie van de betrekkingen met Israël, wat begon nadat Israël zich verontschuldigde in 2013 voor de Mavi Marmara-aanval, zal niet mogelijk zijn tenzij Israël de militaire aanvallen op Gaza stopt en de beperkingen [op Gaza] verwijderd."
Zoals bijna altijd het geval in het Turkse politieke islam strijden daar innerlijk de wegen van intriges en macht, Davutoglu's felle pro-Palestijns, antisemitische, pro-ummah, neo-Ottomanist dromen zijn er niet in geslaagd om hem drijvend te houden in een zee met haaien: zijn eigen kameraden. Op 5 mei kondigde hij zijn besluit aan het leiderschap te nemen van de partij op een buitengewone algemene conventie, waar "hij niet zou gaan voor het partijvoorzitterschap en Eerste minister".
Op 19 mei kondigde het leiderschap van de partij aan dat de enige kandidaat die zou gaan voor partijvoorzitter en premier: Binali Yildirim, Minister van Transport, Maritieme en communicatie, zou zijn, en Erdogans nauwste politieke bondgenoot.
Waarom moest Davutoglu gaan? Een voormalige partij-kopstuk heeft een verklaring: "De Voorzitter [Erdogan] eist 100% trouw. 99% trouw volstaat niet," zei Ahmet Sever, hoofdadviseur van Abdullah Gul, de voormalige President van Turkije. Gul, een andere van eens Erdogan meest-vertrouwde bondgenoten die nu geniet van de dagen van vervroegde uittreding aangezien ook hij bleek "verwerpelijk" te zijn.
Dus, eens was het Erdogan, Gul & Co. Het werd omgekeerd als Erdogan, Davutoglu & Co. Nu is het Erdogan, Yildirim & Co. Wat als er iets zal veranderen?
Davutoglu was een dromer van een toekomst die het neo-Ottomanism met het pan-islamisme zou mengen. Ondanks de opvallende fouten in een tijdspanne van zeven jaar (toen hij lid werd van Erdogans kabinet als minister van Buitenlandse Zaken), gelooft hij nog steeds - misschien kinderlijk - dat de omvergeworpen dictatuur in het voormalige Ottomaanse moslimland op een dag zou worden vervangen door een soennitisch islamitisch regime, waardoor een regionale "Moslimbroederschapsgordel" zou ontstaan onder leiding van Turkije. Hij geloofde dat hij en zijn islamitische kameraden op een dag zouden bidden in de al-Aqsa-moskee in de "Palestijnse hoofdstad al-Quds [Jerusalem]." Hij geloofde dat Turkije's regionale invloed sterk genoeg was om de President van de niet-Soennieten in Syrië, Bashar al-Assad, te verdringen en hem te vervangen door een pro-soennitische islamitische leider.
Hoewel hij afkomstig is van de soortgelijke, patroon-achtige ideologische achtergrond, heeft de nieuwe Turkse premier niet deze banier-achtige Islamitische idealen. Dat echter maakt niet hem anders dan elke andere Turkse islamiet. Yildirim biechtte eens op, schokkend voor miljoenen seculiere Turken:
"Ik was voor het eerst ingeschreven [in een universiteit van Istanbul]. Toen ik zag dat de studenten, meisjes en jongens, vermengd waren... samen zittende op de campusbanken. Ik vreesde ik van de [vroom] weg moest afzien en ik besloot om me in te schrijven bij een andere universiteit."
Yildirim schreef zich in bij een andere universiteit, studeerde er scheepsbouw, deed zijn postdoctorale studie in Malmö, Zweden, en werd het hoofd van een scheepsbedrijf in Istanbul toen Erdogan burgemeester van de stad was. Nadat Erdogan tot minister-president benoemd was, werd hij Yildirim tot zijn minister van Vervoer. Toen Erdogan tot president werd verkozen in 2014 en Yildirim zijn ambtsperiode als minister van Vervoer beëindigde, nam Erdogan hem als zijn belangrijkste adviseur in zijn paleis van 1100 kamers: Yildirim draaide nu in een onofficiële kabinet, parallel aan dat van Davutoglu en leidde Turkije's "mega projecten", een term die verwijst naar de infrastructuur van de multi-miljard dollar programma's in de Yildirim-portefeuille. De pro-Erdogan media verwijzen naar Yildirim als de "projecten man".
Davutoglu was een typisch islamitische premier, behalve dat zelfs zijn seculiere rivalen toegaven dat hij een eerlijk man is - niet corrupt. Yildirim heeft daarentegen een ander verhaal te vertellen. Zijn zoon, Erkan Yildirim, werd onlangs gefotografeerd, roulette spelend in een super chique Singapore-casino. Dat betekent niet dat elke illegale behandeling, hoewel theorie, moet hebben geërgerd de typische devote moslim Turkse kiezers, die gaan voor Erdogans [en nu Yildirim] Rechtvaardigheid en Ontwikkeling Partij (AKP). Het deed niet. Maar er zijn vermoedens over hoe de familie Yildirim zijn business-tak uitvoert.
Erkan Yildirims scheepvaartmaatschappij, Derin Gemicilik, is gelanceerd in 2002, het jaar nadat Erdogans AKP voor het eerst aan de macht kwam. Hij kocht zijn eerste schip enige maanden erna, in 2003. Vandaag bezit de Yildirim familie naar verluidt 17 bedrijven, 28 schepen en twee superjachten. In antwoord op een parlementaire stap - heeft Yildirim een jaar geleden toegegeven dat zijn kinderen schepen als "eigendom" hadden, maar weigerde om te onthullen "hoeveel schepen ze nu in eigendom hadden."
Als Davutoglu voor 99% loyaal aan Erdogan was, zal Yildirim proberen meer dan 100% trouw te zijn. De nieuwe premier zal niet zijn eigen buitenlands beleidsdoelen nastreven, evenals zijn voorganger. Hij zal het buitenlands beleid overlaten aan Erdogan en zijn innerlijke kabinet uitsluiten. Hij zal een deel van zijn tijd wijden aan infrastructuurprojecten en politiek intrigeren, zodat hij zijn nummer één taak bereikt heeft: het samenstellen van een parlementaire meerderheid, in koehandel of door een module opiniepeilingen, om het presidentieel systeem in te voeren waar zijn baas zo hartstochtelijk naar hunkert. Davutoglu verdedigde ook het presidentiële systeem, maar blijkbaar niet "hartstochtelijk genoeg".
In de praktijk is het kantoor van de Turkse minister-president de belangrijkste zetel in het systeem van de Turkse staat, maar dat zal snel veranderen in een feitelijk partijcommissariskantoor - 100%, en voor niet 99%, bestuurd door Erdogan.
Burak Bekdil, gevestigd in Ankara, is een Turkse columnist voor de krant Hürriyet en een medewerker aan het Midden-Oosten-Forum.