 De kwakkelende Turkse economie dwingt president Recep Tayyip Erdoğan zich te verzoenen met tegenstanders. Hij probeert klaarblijkelijk de harten en geesten in Washington te winnen en jaagt tegelijkertijd op geld uit de Golf. Bij de eerste de beste gelegenheid zal Erdoğan de verzoening echter laten varen en zijn steun aan terroristische groeperingen hervatten. (Foto door Adem Altan/AFP via Getty Images) |
De provincie Konya in centraal Anatolië is van oudsher een bastion van extreem conservatisme en politieke islam -- dat wil zeggen aanhangers van de islamistische sterke man van Turkije, Recep Tayyip Erdoğan. Bij de presidentsverkiezingen van 2018 won hij in deze industriestad 75% van de stemmen.
"Die dominantie wordt nu bedreigd door een ongekende reeks uitdagingen," concludeerde Reuters in een rapport van december, na interviews met de lokale bevolking in Konya, waaronder industriële arbeiders, boeren en studenten die klaagden over stijgende prijzen en minder banen.
Het Turkse bbp per hoofd van de bevolking is voor het zevende achtereenvolgende jaar gedaald, van 12.500 dollar in 2012 tot iets meer dan 7.000 dollar dit jaar. De Turkse lira heeft in de afgelopen drie maanden meer dan de helft van zijn waarde verloren ten opzichte van de belangrijkste westerse munteenheden.
Erdoğan begon met Israël, zijn ideologische nemesis, toen hij in november eerst de gevangene en daarna de redder speelde van een Israëlisch koppel, Mordy en Natali Oknin. Zij werden gearresteerd en vastgehouden in een Turkse gevangenis op verdenking van spionage na het fotograferen van Erdoğans paleis in Istanbul, waar zij als toeristen op bezoek waren. In een goed gechoreografeerde beweging werd het stel na een week vrijgelaten. Hun vrienden en familie hadden gevreesd dat ze jarenlang in een vijandig land gevangen zouden moeten blijven.
De Israëlische premier Naftali Bennett en minister van Buitenlandse Zaken Yair Lapid gaven op 18 november een verklaring uit waarin zij zeiden: "Wij danken de president van Turkije en zijn regering voor hun medewerking en kijken ernaar uit om het echtpaar weer thuis te verwelkomen."
Op dezelfde dag voerde Erdoğan een zeldzaam telefoongesprek met zijn Israëlische ambtgenoot, president Isaac Herzog. Volgens een verklaring van het Directoraat Communicatie van Turkije benadrukte Erdoğan het belang van de betrekkingen tussen de twee landen voor de "veiligheid en stabiliteit van het Midden-Oosten" en merkte hij op dat "meningsverschillen tot een minimum kunnen worden beperkt als met wederzijds begrip wordt gehandeld in zowel bilaterale als regionale kwesties."
Dat was Erdoğans pragmatische innerlijk, met een knipoog naar een vijandig Amerikaans Congres in een tijd waarin hij zich politiek het zwakst voelde door toenemende armoede en internationaal financieel isolement.
In een ongebruikelijk gebaar wenste de ambassadeur van Turkije in Washington, Murat Mercan, de Joodse gemeenschap van Amerika een gelukkig Chanoeka. Mercan woonde ook een Joods Chabad diner bij om de Chanoeka Menorah aan te steken, en poseerde voor de camera's, op één foto, met Levi Shemtov, vice-president van de orthodoxe organisatie American Friends of Lubavitch.
Slechts enkele weken na zijn olijftak, op 8 december, betrad Erdogans islamistische zelf het podium. Hij zei open te staan voor betere betrekkingen met Israël, maar de Joodse staat moest eerst een "gevoeliger" beleid ten opzichte van de Palestijnen tonen: "Het [Israël] moet gevoelig zijn ten opzichte van Jeruzalem en de Al-Aqsa Moskee"
"Het probleem met het verhaal," schreef Seth J. Frantzman in The Jerusalem Post, "is dat er geen bewijs is dat Ankara betere banden wil of bereid is om iets te doen waarbij Israël baat heeft... Het [Ankara] wil dus 'verzoening' zonder daadwerkelijk iets te doen."
Hoewel een pijler in Erdoğan's charme-offensief, is Israël niet de enige tegenstander waarmee Turkije in stilte probeert de vete te herstellen, of Washington probeert te imponeren dat het dit doet -- alle stappen komen met een Amerikaans perspectief. Vandaar de plotselinge publiciteit over een Turks-VAE verzoening. In 2020 dreigde Erdoğan de diplomatieke banden met de Golfstaat te verbreken, nadat die vrede had gesloten met Israël. Eerder hadden Erdoğan en zijn propagandamachine de VAE ook al beschuldigd van het sponsoren van de mislukte putsch tegen zijn regering in juli 2016.
Terwijl de Turkse economie in vrije val bleef, ontving Erdoğan op 24 november de Abu Dhabi kroonprins Sheikh Mohammed bin Zayed al-Nahyan in Ankara. Turkije en de VAE ondertekenden overeenkomsten over investeringen in energie en technologie, terwijl de centrale banken van Turkije en de VAE een samenwerkingsovereenkomst ondertekenden.
The Arab Weekly citeerde een Turkse ambtenaar die zei: "De problemen met de VAE liggen nu achter ons. We gaan een periode in die volledig gebaseerd is op samenwerking en wederzijds voordeel," en hij voegde eraan toe dat de investering van de VAE uiteindelijk in de miljarden dollars zou lopen. Enkele dagen na het bezoek van de kroonprins aan Ankara kwam een delegatie van de VAE naar Turkije om de samenwerking in de defensie-industrie te bespreken.
Erdoğan probeert duidelijk de harten en geesten in Washington te winnen en jaagt tegelijkertijd op geld uit de Golf. Begin december was Erdoğan ver van huis: Qatar, Turkije's enige bondgenoot in de Golf. Erdoğan en de Emir van Qatar, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, ondertekenden 12 MoU's op verschillende gebieden, waaronder het leger, de gezondheidszorg, het toerisme en het onderwijs.
Wat is de boodschap aan Washington? De minister van Buitenlandse Zaken van Qatar, sjeik Mohammed bin Abdulrahman Al Thani, verklaarde: "Qatar zal samenwerken met bondgenoot Turkije en Taliban-functionarissen om ervoor te zorgen dat de internationale luchthaven van Kabul, waar zich na de machtsovername door de Taliban chaotische taferelen hebben afgespeeld, blijft functioneren."
De Amerikaanse president Joe Biden geeft er blijkbaar de voorkeur aan dat een NAVO-troepenmacht de luchthaven van Kabul beheert in plaats van de weg vrij te maken voor meer Russische en Chinese dominantie. "De overkoepelende motivatie voor Erdogans regering was Afghanistan te gebruiken om de banden met de regering-Biden te herstellen," aldus een rapport van Chatham House.
"Het feit dat Erdogan terugkeerde van een recente Amerikaanse reis om de opening van de UNGA bij te wonen zonder een ontmoeting met Biden te hebben, is illustratief voor het belang dat de VS hechten aan de Turkse aspiraties in Afghanistan.
Erdoğans charmeoffensief om harten en geesten in Washington te winnen blijft echter niet beperkt tot het wijzigen van zijn agressieve koers tegen Israël of onvriendelijke Golfstaten. Er wordt gespeculeerd dat zijn volgende doelwit voor verzoening met de Golfstaten Saoedi-Arabië zou kunnen zijn. Daarvóór echter, en totaal irrelevant voor zijn zoektocht naar buitenlandse geldstromen, kwam Armenië.
Armenië is een belangrijk dossier voor Biden, die in een verklaring in april 2021 de eerste Amerikaanse president werd die de Armeense genocide erkende, en daarmee Turkije woedend maakte.
Biden heeft Turkije voortdurend aangemoedigd om de diplomatieke betrekkingen met Armenië te normaliseren, en heeft Erdoğan tijdens een ontmoeting van de twee leiders eerder in Rome zelfs aangemoedigd om de grens van Turkije met Armenië te openen. Armenië verdient dus weer een olijftak hoax.
Wat is hier het bedrog? Erdogans beweging om te doen alsof Turkije nu stappen onderneemt voor normalisatie is nep. Hij start een proces dat hij nooit wil voltooien -- voor het geval dat andere inspanningen in Washington misschien onopgemerkt zijn gebleven.
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu zei op 13 december dat Turkije en Armenië wederzijds speciale gezanten zouden aanstellen om stappen te bespreken om de banden te normaliseren, en voegde eraan toe dat ze ook chartervluchten tussen Istanboel en Jerevan zouden hervatten. Drie dagen later benoemde Ankara Serdar Kılıç, voormalig ambassadeur in Washington, tot zijn speciale gezant voor Armenië. De benoeming van speciale gezanten is het officiële begin van het normalisatieproces. Door deze stap is de status van de banden formeel opgewaardeerd van "geen diplomatieke betrekkingen" tot "normalisatie van de banden in uitvoering".
Eindelijk heeft iemand in Washington Erdoğan's aansprekende stem gehoord. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei dat ze de stap "verwelkomen en sterk steunen".
Het geld van de VAE (en mogelijk ook van Saoedi-Arabië) dat in de noodlijdende Turkse economie stroomt, is slecht nieuws voor Hamas en de Moslimbroederschap -- op korte termijn. De noodlijdende Turkse economie dwingt Erdoğan om zich te verzoenen met zijn tegenstanders, en verzoening betekent dat deze tegenstanders zullen eisen dat Erdoğan stopt met het steunen van Hamas en de Moslimbroederschap. Dat zal "op korte termijn" het geval zijn. Bij de eerste de beste gelegenheid zal Erdogan de verzoening echter laten varen en zijn steun aan deze terroristische groeperingen hervatten.
Erdoğan's pragmatische innerlijk is pas na een jaar of 12 tevoorschijn gekomen, nu hij zich opmaakt om te vechten voor zijn politieke overleving in de verkiezingen van 2023. Als hij het gevoel heeft dat het geld van de Golf en een soort politieke steun van de VS de Turkse economie voldoende heeft ondersteund om in 2023 te kunnen winnen, zal hij zijn verzoeningsmasker afzetten en zijn gebruikelijke islamistische hemd weer aantrekken.
Burak Bekdil, een van de belangrijkste journalisten van Turkije, werd onlangs na 29 jaar ontslagen bij 's lands meest gerenommeerde krant, omdat hij in Gatestone had geschreven wat er in Turkije gebeurt. Hij is een Medewerker van het Middle East Forum.