Als logica werkte in de politiek, had de vraag aan de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan moeten zijn: Waarom heeft uw land zo hartstochtelijk en tevergeefs geprobeerd lid te worden van de Europese Unie?
Erdoğan heeft het over een "kwaadaardig Westen" maar wil er deel van uitmaken -- misschien om het te "verbeteren"? Waarom stuurde Turkije zijn 15.000 zonen, alleen om 700 dode soldaten met eer te begroeten in een oorlog die 8.000 km verderop op het Koreaanse schiereiland plaatsvond? Turkije is sinds 1987 volwaardig lid van de EU, maar de militaire campagne in Korea leverde het land in 1952 het NAVO-lidmaatschap op.
Sinds de jaren 1950 is het Turkse zelfonderzoek nooit gestopt. Vandaar het schokkende nieuws van 9 juli dat een goedlachse secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, zei dat Erdoğan, na enkele maanden van eenzijdige blokkade, ermee heeft ingestemd om het toetredingsprotocol van Zweden tot de NAVO "zo snel mogelijk" naar het Turkse parlement te sturen en ervoor te zorgen dat het parlement het goedkeurt. Zoals vaak gebeurt in de journalistiek, zit het "nieuws" hier niet in de kop -- ook al was "Turkije keurt toetredingsprotocol Zweden tot de NAVO goed" het enige nieuws dat een journalist kon oppikken.
Erdoğans islamistische, antiwesterse ideologie is voor niemand een geheim. Kort voor de meest recente presidents- en parlementsverkiezingen (14 en 28 mei) beschuldigde Erdoğan de Turkse oppositiepartijen ervan Turkije te hebben overgeleverd aan een zogenaamd vijandig Westen. In 2022 zei Erdoğan dat het Westen de wereld binnenviel met hun soft power, waaronder slavernij, bloedbaden en kolonialisme. In 2021 verklaarde hij het einde van de Westerse hegemonie en van een begrip dat de westerse superioriteit accepteert. Hij heeft de Amerikaanse regering herhaaldelijk beschuldigd van het bewapenen van Koerdische militanten in Noord-Syrië, terwijl hij geen wapensystemen aan Turkije verkoopt.
In 2017 bedreigde hij het Westen: "Als dit [islamofobie] aanhoudt, zal geen enkele straat ter wereld veilig zijn voor westerlingen." Erdoğan beweerde in 2017 ook dat de "kruisvaardersmentaliteit Turkije aanviel." En in 2018: "We hebben te maken met een nieuwe alliantie van kruisvaarders." Niet verrassend heeft Erdoğan Duitsland en Nederland omschreven als "de overblijfselen van het nazisme".
Waarom voelt de man die de westerse beschaving zo hartstochtelijk haat zich politiek niet op zijn gemak zonder de institutionele banden die zijn land met het Westen verbinden? De EU die Erdoğan verbaal aanvalt, heeft 450 miljoen inwoners en is vier keer rijker dan Turkije. Met 40% van de totale Turkse export is de EU de belangrijkste buitenlandse markt voor Turkije. Met een schamele directe buitenlandse investering van 5,5 miljard dollar in de eerste helft van 2023, kijkt Turkije naar de landen die het beschouwt als "overblijfselen van nazi's". In die periode waren de top drie aan buitenlandse investeerders in Turkije; Nederland, Zwitserland en Duitsland.
De Wereldbank zegt in een rapport van april 2023:
"... de productiviteitsgroei is vertraagd naarmate het hervormingsmomentum in het afgelopen decennium is afgenomen, en de inspanningen zijn gericht op het ondersteunen van de groei met krediethausses en vraagstimulering, waardoor de interne en externe kwetsbaarheden zijn toegenomen. De hoge schuld van de particuliere sector, aanhoudende tekorten op de lopende rekening, hoge inflatie en hoge werkloosheid zijn sinds augustus 2018 verergerd door macrofinanciële instabiliteit."
"Turkije stevent heel snel af op een valutacrisis of, formeler gezegd, betalingsbalanscrisis", zegt Atilla Yeşilada, een Turkse analist voor GlobalSource Partners.
Erdoğan heeft geld nodig. Hij heeft het nú nodig, en bij voorkeur van westerse markten in plaats van eenmalige geldinjecties uit Rusland en bevriende Golfstaten. "Turkije's EU-lidmaatschap koppelen aan Zweden's NAVO-toetredingsprotocol is net zo absurd als een koppeling vinden tussen Turkije in NAFTA in ruil voor Mexico in de EU," vertelde een EU-ambassadeur in Ankara mij op 10 juli.
Erdoğan opent een nieuwe onderhandelingstafel. Hij zal een herziening eisen van de douane-unieovereenkomst tussen Turkije en de EU uit 1995 en visumliberalisering (versoepeling van de visumregels voor Turkse burgers), die beide deel uitmaakten van een overeenkomst tussen Ankara en Brussel uit 2016 maar sindsdien geen vooruitgang hebben geboekt.
Door dit te eisen wil Erdoğan:
- zijn internationale legitimiteit vergroten, vooral na zijn herverkiezing als president op 28 mei, en
- Turkije binnen het EU-lidmaatschapsproces houden, wat Turkije volgens zijn berekeningen betere leenmogelijkheden op de internationale markten kan geven, maar ook de mogelijkheid om 84 miljoen Turken meer naar Europa te sturen en mogelijk de heersende religie te veranderen.
Erdoğan probeert duidelijk een signaal af te geven aan het Amerikaanse Congres door de komende jaren een meer pro-westers, minder pro-Russisch buitenlands beleid te laten zien. Zou hij hopen dat het Congres de verkoop van F-16 Block 70 gevechtsvliegtuigen aan Turkije zal goedkeuren? Er zullen veel koehandelmomenten zijn tijdens het proces, maar dit is het begin van een nieuwe tactische oorlogsvoering tussen Erdogans Turkije en het Westen.
"De Zweden stonden te popelen om Erdogans zegen te ontvangen," vertelde Eugene Kogan, een defensie-expert uit Tbilisi, Georgië, op 10 juli aan de auteur, "en Erdogan gebruikte dat verlangen om hen vast te binden. Herinner je je Gulliver in het Land van Lilliput?"
Burak Bekdil, een van de meest vooraanstaande journalisten van Turkije, werd onlangs na 29 jaar ontslagen bij de meest bekende krant van het land, omdat hij in Gatestone schreef wat er in Turkije gebeurt. Hij is lid van het Middle East Forum.