Europees anti-Amerikanisme – dat gedaald was tijdens de presidentschap van Barack Obama, die de Verenigde Staten een globalistische kant opstuurde in plaats van een nationalistische – is terug met wraakzucht.
De hoofden van de media in Europa hebben Donald Trumps overwinning ontvangen met een minachting die sinds de overwinning van George W. Bush, toen het anti-Amerikanisme in Europa op zijn hoogtepunt was, niet meer is voorgekomen.
Sinds de Amerikaanse verkiezingen op 9 november hebben Europese televisiezenders, radiozenders en geprinte media een enorme stroom aan negatieve verhalen, artikelen en commentaar geproduceerd, welke vol zitten met woede wegens de uitkomst van de verkiezingen.
De kritiek van Europa richting Trump gaat veel verder dan een simpele ontevredenheid met de man die de volgende president gaat worden. De afkeur laat een diepgewortelde minachting zien naar de Verenigde Staten en voor de Amerikaanse kiezers, die de op een democratische wijze een kandidaat hebben verkozen, die toegewijd is aan het heropbouwen van de Amerikaanse economie en militaire kracht.
Als het verleden enige indicatie geeft over de toekomst, zal het Europees anti-Amerikanisme een doordringend kenmerk zijn van de trans-Atlantische relaties tijdens het presidentschap van Trump.
Hoewel Europese opiniemakers in veel van hun smaad zich gefocust hebben op de dreiging die Trump naar verluidt vormt voor de globale orde, zal de presidentskandidaat een wereld overerven die significant chaotischer en onzekerder is dan het was toen Obama president werd in januari 2009.
De voornaamste reden van de wereldwijde wanorde is het gebrek van Amerikaans leiderschap – thuis en in het buitenland.
Een aantal waardeloze keuzes van Obama om de Amerikaanse militaire invloeden in het buitenland terug te dringen hebben gezorgd voor geopolitieke machtsvacuüms, die worden opgevuld door landen en ideologieën die van oorsprong een vijandige houding hebben tegen Westerse normen en waarden. China, Rusland, Iran, Noord-Korea en radicale islam – samen met vele anderen – zijn allemaal aangemoedigd om op te komen tegen de Verenigde Staten en haar bondgenoten met straffeloosheid.
De Europese elite heeft zich voornamelijk stilgehouden over het falen van Obama's buitenlands beleid, maar vallen nu uit over Trump, die belooft om de orde te herstellen door "Amerika weer groot te maken."
Net als tijdens regering-Bush wordt anti-Amerikanisme in Europa weer geïnitieerd door Duitsland, een land waarvan de wederopbouw succesvol is verlopen dankzij Amerika na de Tweede Wereldoorlog. Het Marshallplan verzekerde West-Duitsland ongeveer van $1.5 miljard ($15 miljard in de koers van 2016) aan wederopbouwhulp tussen 1948 en 1951.
De afgelopen zeven decennia heeft de V.S. jaarlijks honderdmiljoenen dollars uitgegeven aan de veiligheid van Duitsland, ondanks dat Duitsland standvastig weigert om een NATO-verdrag na te leven waarin staat dat ze 2% van het BBP moeten spenderen aan defensie-uitgaven. Duitsland heeft slechts 1.16% van het BBP uitgegeven aan haar eigen defensie in 2015 en 1.15% in 2016. Duitse officieren zijn nu beledigd dat Trump hen vraagt om hun gedeelte te betalen voor hun eigen veiligheid.
Hieronder volgt een klein voorbeeld van recent Europees commentaar op Donald Trump en de Verenigde Staten:
In Duitsland publiceerde het Hamburgse nieuwsblad Der Spiegel, een van de grootste bekendmakende publicisten in Europa, een cover met een foto van een groot meteoriet. in de vorm van het hoofd van Trump, die op de aarde afstort. De titel was: "Het Einde van de Wereld (Zoals Wij die Kennen)." Het nummer bevat meer dan 50 pagina's met gerelateerde inhoud, waaronder een artikel van Dirk Kurbjuweit met de titel: "Honderd Angstige Jaren: Amerika Heeft Afstand Gedaan van Zijn Leiderschap in het Westen." Hij schreef:
"Honderd jaar lang zijn de Verenigde Staten de leider geweest van de vrije wereld. Door het verkiezen van Donald Trump, heeft Amerika afstand gedaan van die positie. Het is de tijd dat Europa, en Angela Merkel, de leegte instappen...
"Trump, die niets te maken wil hebben met globalisatie; Trump, die Amerikaans nationalisme predikt, die pleit voor isolatie, gedeeltelijke terugtrekking van de wereldhandel en die geen verantwoordelijkheid wil dragen voor een wereldwijd probleem zoals klimaatverandering...
"We hebben te maken met een leegte en een angst voor wat het gaat brengen. Wat gaat er gebeuren met het Westen, met Europa en met Duitsland zonder dat de Verenigde Staten de leidende rol heeft?
In een artikel; "Trumps Overwinningsleiders in Gevaarlijke Instabilitiet," schreef Roland Nelles, commentator van Spiegel:
"Het is echt gebeurd. Hij heeft het gedaan. Donald Trump bewees alle experts hun ongelijk...Een man die... haat predikt en Amerika's meest belangrijke partners afsnauwt zal het machtigste land op aarde besturen. Het is een politiek catastrofe.
"Grof populisme heeft gewonnen van gezond verstand. Het succes van Trump is een shock voor iedereen die rekende op de politieke wijsheid van de Amerikaanse kiezers...
"De wereld, en Amerika, wordt nu bedreigd door een gevaarlijke fase van instabiliteit: Donald Trump wil Amerika weer 'groot' maken. Als we zijn uitspraken moeten geloven, zal hij genadeloos te werk gaan: Hij wil 11 miljoen migranten het land uitgooien, heronderhandelen over alle grote handelsverdragen en wil belangrijke partners zoals Duitsland laten betalen voor de militaire defensie van de V.S. Dit zal zorgen voor significante conflicten, het prikkelen van nieuwe rivaliteiten en het losmaken van nieuwe crisissen."
In een opiniestuk; "Een Absurde en Gevaarlijke President," schreef commentator van Spiegel, Klaus Brinkbäumer:
"De Verenigde Staten heeft een gevaarlijke, onervaren en racistische man verkozen – een die het Witte Huis in is geslingerd door een leger van rechteloze blanke werkende Amerikanen uit de middenklasse. Het is een beweging die nu een gevaar is voor de democratie over de hele wereld...
"Met andere woorden, 60 miljoen Amerikanen hebben dom gehandeld. Ze dienen hun stem in voor xenofobie, racisme en nationalisme, het einde van gelijke rechten en sociaal bewustzijn, voor het einde van klimaatverdragen en zorgverzekeringen. Zestig miljoen mensen volgen een demagoog die weinig voor hen zal betekenen.
"Degenen die in New York hebben gewoond, of dinerconversaties hebben meegemaakt in Georgetown en debatten hebben gezien op Havard University's Kennedy School of Government, weten hoe geweldig intelligent en wereldsgezind Amerikanen kunnen zijn.... Zodra je buiten deze kringen kijkt, blijkt het dat deze kosmopolitische denkwijze niet erg verspreid is."
De in Munich gebaseerde Süddeutsche Zeitung schreef in een artikel genaamd "Trumps Buitenlands Beleid: Wat Deze Verkiezing Betekent voor de Wereld":
"De man die politici wereldwijd 'eng' 'onwetend' of 'irrationeel' hebben genoemd zal in gaan trekken in het Witte Huis. De onzekerheid is groot in de hele wereld. Als we cartoonisten moeten geloven, is Donald Trumps idee van de wereld heel simplistisch. Afrika is het geboorteland van Barack Obama. Rusland is een land die weer groot is gemaakt. Groot-Brittannië is een no-go gebied."
De Hamburgse Die Zeit, schreef in een artikel genaamd "Trump en Hoe Hij de Wereld Ziet":
"Wow. Het Westen brokkelt uiteen waar we bij staan. Wat er hier aan de gang is kan uitgelegd worden door twee datapunten: Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur... Op 9 november 2016, precies 27 jaar later, werd er een man het Witte Huis in verkozen, wiens centrale belofte het bouwen van een muur was.
"De ideeën van de nieuwe president zijn niet tegenstrijdig noch verward. Zijn eisen kunnen makkelijk samen worden gevat op een dopje van een bierfles: integreer Putin, houd Mexicanen buiten en behandel Amerikaanse partners als klanten van een veiligheidsdienst. Er is alleen sprake van bescherming, wanneer men betaalt, zelfs binnen NATO."
"In een betoog in Zeit, "Het Einde van de Verlichting," schreef essayist Adrian Daub:
"Donald Trump is een residu van een stervend Amerika... Hij heeft het land van een multiculturele vuurtoren veranderd naar een geïsoleerd eiland van witte mensen die bang zijn voor hun eigen schaduw.
"Het idee van Amerikaans exceptionalisme, de vuurtoren, was al aanwezig bij de stichting van de natie... Het idee van Amerikaanse uitstraling is er eentje met ideeën van verlichting, die kwam vanuit Europa naar de koloniën. Ideeën als universele waarden of het humane streven naar waarheid.
"Het verkiezen van Trump betekent het eind van dit project. De Verenigde Staten is niet langer een vuurtoren maar een vlammend vuur van tot de tanden gewapende, uitgeputte schaduwen. Er blijft niets over van z'n prototypische karakter, z'n navolgbaarheid. Het is tartend, gesloten naar de wereld. Het nationalisme van isolatie... Het ontstuinende tribalisme...deze laten de fundamenten van de Verlichting wankelen.
"De V.S. hield de waarden van de Verlichting aan – humanisme en optimistisch beeld van de mens, humane waardigheid en civiele rechten – toen Europa in de jaren '30 van ze afdwaalde. Het gebruikte humanisme als wapen tijdens de strijd tegen fascisme, zijn universaliteit als een tegenstem richting nationalisme, en met zijn wederinvoeringen na de Tweede Wereldoorlog heeft het bijgedragen aan de heropbouw van het Europese project. Nu zijn deze waarden wederom in gevaar in Europa, maar als we over de Atlantische oceaan kijken, ziet het er vanaf januari ook niet veelbelovend uit."
Andere Duitse titels luidden als volgt: "Trump Heeft het Charisma van een Dronken Olifant," "Donald Trump: Een Horror Clown als een Veiligheidsrisico," "Trump: Hoe Heeft dit Kunnen Gebeuren?," "Plannen van de Nieuwe VS-President: Hoe Trump de Lucht Wil Vergiftigen," "Donald Trump: Een Klap Tegen een Open Samenleving," "Amerika Kiest een Grote Verdeler," "Donald Trump: Een Koning Zonder Plan," "Donald is Geen Ronald," "Donald is Geen Churchill," "Kan Trump Ook Gebeuren in Duitsland?," "Hoe Kunnen We een Duitse Trump Voorkomen," "Wie Kan Trump Nog Stoppen?," en "Zal Berlijn Meer Moeten Gaan Betalen voor Defensie?"
In Engeland, publiceerde de Guardian een artikel; "De Guardians Visie op Trumps Buitenlands Beleid: Een Bedreiging voor de Vrede," waarin stond:
"De overwinning van Donald Trump verscheurt de notie dat er op de V.S. gerekend kan worden door zijn bondgenoten, niet alleen omtrent garantie van defensie en economische samenwerking, maar ook als een beschermer van liberale democratie, in plaats van dat het zoals nu juist een bedreiging ernaar vormt. Het trekt twijfel op naar de traditionele rol van de V.S. als een beschermer van een in de VN-gebaseerde globale architectuur van multiculturalisme...
"Voor Donald Trump draait politiek – net als bij zakendoen – om deals sluiten. Hij is van mening dat man-tot-man-gesprekken met dictatoren per direct problemen kunnen verhelpen, en hij benadert buitenlandse zaken als een nulsomspel, waarin het grootmaken van Amerika gelijk kan staan aan zijn traditionele bondgenoten naar beneden halen. Het verkiezen van hem maakt de wereld een gevaarlijke plaats en tevens een onzekerdere plaats, aangezien het te vroeg is om precies uit te drukken hoe die gevaren zich gaan realiseren – of hoe de komende president ze onder ogen gaat zien."
Columnist Owen Jones schreef in een essay, "Een Overwinning voor Trump was een Overwinning voor Bigotterie," voor de Guardian:
"Wacht eens even: wie ben ik als Brit om te interfereren in de buitenlandse zaken van een ander land? Het probleem is dat de hele wereld nu onderworpen is aan de bevelen van een leider met het laatste woord. We zijn allemaal, op een zekere hoogte, onder zijn heerschappij...
"Trumpisme is, van nature, een autoritaire beweging die democratische normen als overbodig ziet wanneer ze niet voldoen aan het dienen van politieke motieven. Het streven – of het nou uitvoerbaar is of niet – is duidelijk: autoritaire samenlevingen zoals Poetins Rusland, Erdoğans Turkije en Orbáns Hongarije die een bepaalde democratische aankleding behouden als een geschikt masker.
"Als het Amerikaanse volk simpelweg de legitimiteit van zijn presidentschap accepteert en deze wat-als-tiran normaliseren, zal dit hem alleen maar moed geven... Burgerlijke ongehoorzaamheid zou moeten worden toegepast waar nodig. Doe het niet alleen voor jezelf, Amerika. Het lot van de rest van de wereld zal bepaald worden door jullie keuzes."
Andere Britse titels luidden als volgt: "Zal Donald Trump Amerika Verwoesten?" "Waarom President Donald Trump een Nog Grotere Ramp Is Dan Je Dacht," "Donald Trumps Overwinning is een Ramp voor Liberale Waarden," "Donald Trumps Overwinning is een Ramp voor Moderne Mannelijkheid," "Privacy Experts Angstig voor Donald Trumps Globale Controlenetwerk," "Angstaanjagende Trump die Verandert in Getemde Trump? Het is een Illusie," "De Magnetische Aantrekkingskracht van Trump, Koning der Narcisme," "Zal Donald Trump Lunch in Scholen Ongezond Maken? Doctoren Waarschuwen dat de Presidentskandidaat Zijn Voorkeur voor Hamburgers en Gefrituurde Kip Zichtbaar Zou Kunnen Worden op Dienbladen," "In het Tijdperk van Trump, Waarom de Moeite Nemen Studenten te Leren Logisch te Argumenteren?," en "Donald Trump Waarschijnlijk Directe Afstammeling van Rurik de Viking die de Russische Staat Stichtte."
In Spanje, waar anti-Amerikanisme al tientallen jaren heerst, publiceerde het nieuwsblad El País een essay, "Declaratie van de Oorlog Tegen Stupiditeit." Dit essay geeft het onderbuikgevoel wat vele Europeanen voelen richting de gemiddelde Amerikaan weer. John Carlin, al langere tijd essayist bij het nieuwsblad, schreef:
"De overwinning van Trump representeert een rebellie tegen denkvermogen en fatsoen. Het is een triomf van racisme, misogynie of stupiditeit – of alle drie de dingen tegelijk. Het is de expressie van een gebrek aan een oordelend vermogen, en een onderbuikgevoel van 60 miljoen Amerikanen, waarvan de meeste mannen en vrouwen zijn met een blanke huid die in het bezit zijn van een eigen woning, auto's, wapens en meer voedsel consumeren dan inwoners van welk ander land dan ook.
"Dit is waar je glashelder de stupiditeit, lichtzinnigheid en onverantwoordelijkheid kunt zien van degenen die op Trump hebben gestemd. Alle fouten van Clinton meegerekend, stellen die weinig voor wanneer ze worden vergeleken met die van Trump, wiens onwetendheid, gebrek aan principes en ervaring in de politiek worden gecombineerd met alle vormen van persoonlijke verdorvenheid, die elk persoon op aarde die volledig bij zinnen is als verwerpelijk ervaart.
"Ik ken het type die op Trump heeft gestemd. Ik heb ze ontmoet toen ik rapportages maakte in Texas, Montana, Arizona, Oklahoma, Alabama en andere typische Republikeinse staten. Ze zijn geneigd voor te komen als aardige, religieuze en integere mensen, fatsoenlijk binnen hun kleinschalige sociale kring. Maar nadat ik met ze ben gaan zitten om een praatje te maken stond ik telkens op dezelfde manier perplex: hoe is het mogelijk dat we dezelfde taal spreken? De woorden die ze spreken begrijp ik wel, maar het circuit in hun brein werkt op een andere manier. Het zijn mensen met eenvoudige opvattingen, zijn zich niet bewust van ironie; mensen die hun waarheid niet baseren op feiten maar op hun geloof en vooroordelen; mensen die ver weg leven van de oceaan en de rest van de planeet Aarde, waar ze bang voor zijn. Ik heb nooit een gelijksoortige discrepantie ervaren in Europa, Afrika of Latijns-Amerika. Alleen in de Verenigde Staten."
In Oostenrijk publiceerde Kronen Zeitung een hoofdartikel met de titel: "Nucleaire Koffer: In 72 Dagen Zou Trump de Civilisatie Kunnen Vernietigen." Tevens in Oostenrijk, publiceerde Kurier een verhaal met de titel: "Overwinning van Trump: Een Gift voor Zelfmoordlijnen." In Frankrijk publiceerde het nieuwsblad Libération een cover met Trump erop en de woorden 'American Psycho.' Een ander hoofdartikel luidde: "De Verenigde Staten: Het Rijk van Verschrikkingen." L'Obs vroeg: "Begint Met Trump de De-Globalisatie?" Le Figaro schreef: "Donald Trump: Van Clown tot President," en "Europa Verlamd door de Trump-Schok." Le Monde schreef: "Donald Trumps Overwinning: Een Brexit voor Amerika." In Nederland schreef de Telegraaf: "Trump is een Nachtmerrie voor Europa."
Hoe moet men de herleving van het anti-Amerikaans sentiment in Europa interpreteren?
Hoewel President Obama's fouten omtrent het buitenlands beleid, voornamelijk die in het Midden-Oosten, Europa veel onveiliger hebben gemaakt dan acht jaar geleden het geval was, ziet de Europese elite Obama's fouten door de vingers omdat hij een 'globalist' is die het lijkt aan te moedigen om de V.S. te hervormen naar het Europese denkbeeld. Trump daarentegen, is een nationalist die de V.S. wil heropbouwen naar het Amerikaanse denkbeeld.
Het Europees anti-amerikanisme zal zeker escaleren de komende jaren, niet wegens Trump of zijn beleid, maar omdat 'globalisten' schijnbaar wanhopig zijn voor het redden van de gefaalde Europese Unie – een ondoorzichtige, ontoerekenbare, antidemocratische, soevereiniteit afnemende alternatief voor de natiestaat.
Europeanen hebben keer op keer hun bekwaamheid om een gefragmenteerde Europa zich te laten gedragen als een eenheid overschat. Zoals blijkt, is anti-Amerikanisme een krachtige ideologie die veel aanhangers heeft in Europa – niet alleen bij de elite.
In het verleden hebben Europese federalisten geprobeerd om anti-Amerikanisme de basis te maken van een gezamenlijke Europese identiteit. Deze kunstmatige postmoderne Europese 'burgerschap,' die trouw eist naar een schaamteloze bureaucratische superstaat die gebaseerd is in Brussel, is gepresenteerd als een globalistisch alternatief voor het nationalisme van de Verenigde Staten. In essentie betekent het 'Europees-zijn' gewoon 'niet Amerikaans zijn.'
Terwijl de Europese Unie uit elkaar blijkt te vallen, kan er verwacht worden dat de Europese politieke orde zal proberen het anti-Amerikanisme te exploiteren als een wanhopige poging om een gebarsten Europa aan elkaar te lijmen en bij elkaar te houden.
Of dat wel of niet gaat lukken hangt, ironisch gezien, af van de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump. Als hij kan laten zien dat hij competent is om de Verenigde Staten te besturen en merkbare resultaten produceert, met name het laten groeien van de economie en het terugdringen van illegale immigratie, is het zeker dat Trump een support in gang zet voor de anti-establishment politici in Europa. Velen van hen doen het al goed in de peilingen van opkomende nationale verkiezingen.
Als reactie op de overwinning van Trump, schreef het Nederlandse parlementslid Geert Wilders: "Amerika heeft zich zojuist bevrijd van politieke correctheid. Het Amerikaanse volk heeft hun wil om vrij en democratisch te blijven uitgedrukt. Nu is het Europa's tijd. We kunnen en zullen hetzelfde doen!"
Soeren Kern is een Senior Fellow bij de in New York gebaseerde Gatestone Institute. Hij is tevens Senior Fellow voor Europees Politiek bij de in Madrid gebaseerde Grupo de Estudios Estratégicos / Strategische Studiegroep. Volg hem op Facebook en op Twitter.