De Palestijnse Autoriteit (PA) op de Westelijke Jordaanoever, en Hamas in de Gazastrook, kunnen met elkaar in strijd lijken, maar de twee rivaliserende partijen zijn het eens over één kwestie: het laten zwijgen en intimideren van hun critici. Natuurlijk komt dit niet als een verrassing voor hen die bekend zijn met het ondemocratische karakter van de PA en Hamas.
Onder de regimes van de Palestijnse Autoriteit (PA) en Hamas zijn de Palestijnen vrij om Israël te bekritiseren en om tegen hen op te hitsen. Maar als het gaat om kritiek op de leiders van de PA en Hamas, dan zijn de regels van het spel wel zeer verschillend. Dergelijke kritiek wordt beschouwd als een "misdaad" en de verantwoordelijken belanden vaak achter de tralies of worden onderworpen aan andere vormen van straffen.
Dit is natuurlijk niet wat de meerderheid van de Palestijnen verwachtten van hun leiders. Na de ondertekening van de Oslo-akkoorden en de oprichting van de PA, al meer dan 20 jaar geleden, hadden de Palestijnen hoop op het zien van een democratie en op vrijheid van meningsuiting. De PA, eerst onder Yasser Arafat en later onder Mahmoud Abbas, heeft echter bewezen niet veel anders te zijn dan de meeste van de Arabische dictaturen, waar democratie en vrijheid van meningsuiting in de media niet-bestaanbaar zijn.
 De Palestijnse Autoriteit, eerst onder Yasser Arafat en later onder Mahmoud Abbas, heeft bewezen niet veel anders te zijn dan de meeste van de Arabische dictaturen, waar democratie en vrijheid van meningsuiting in de media niet-bestaanbaar zijn. (Foto: Abid Katib/Getty Images) |
Terwijl Palestijnen in het verleden slechts met één regime (de PA) moesten omgaan dat niet de vrijheid van meningsuiting eerde, zijn ze in de afgelopen 10 jaar ook nog het slachtoffer geworden van een andere repressieve regering (Hamas), die in de Gazastrook regels stelt met ijzeren vuist en iedere vorm van vrijheid van meningsuiting onderdrukt en ieder die zich durft uit te spreken aanvalt.
De Palestijnen in de door PA bestuurde westelijke gebieden in de Jordaanoever en door Hamas in de Gazastrook kunnen alleen maar kijken naar hun buren in Israël en hen benijden voor de democratie, de vrije media en de rechtsstaat. Nauwelijks gaat er een dag voorbij zonder dat de Palestijnen er door zowel de PA en Hamas aan worden herinnerd dat zij nog ver verwijderd zijn van de verwezenlijking van hun droom om te genieten van een democratie en vrijheid van meningsuiting. Vrije media is iets waar Palestijnen alleen maar van kunnen blijven dromen.
De Palestijnse media op de Westelijke Jordaanoever fungeren als een spreekbuis voor de PA en haar leiders. Zelfs de particuliere televisie- en radiostations op de Westelijke Jordaanoever hebben allang geleerd dat zij zich aan deze lijn moeten houden of anders met strafmaatregelen worden geconfronteerd en de zware hand zullen voelen van de PA-veiligheidstroepen. Dit is de reden waarom de Palestijnse media-kanalen en journalisten op de Westelijke Jordaanoever zich onthouden van elk verhaal of rapportage dat Abbas of een van zijn trawanten negatief kan weergeven. In de wereld van de media heet dat zelfcensuur.
In de Gazastrook is de situatie niet beter. In feite is het moeilijk om te praten over het bestaan van media onder Hamas. Hamas en de veiligheidstroepen houden de lokale media in een strakke greep, en journalisten worden aan strenge beperkingen onderworpen. Kritiek op Hamas is bijna ongehoord en dat kan de verantwoordelijken in de gevangenis doen belanden.
Bij het ontbreken van vrije en onafhankelijke media in de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook hebben sommige schrijvers, journalisten en politieke activisten hun toevlucht genomen tot de sociale media om hun standpunten en hun grieven openbaar te maken en die te delen met hun collega-Palestijnen en de buitenwereld. Maar de PA en Hamas hebben de macht van Facebook en Twitter ontdekt, en de strijd tegen hun critici aangebonden op deze twee platformen.
Het posten van kritische of controversiële berichten op de sociale media wordt beschouwd als een ernstige overtreding onder de PA en Hamas. De leiders van de PA en Hamas beschuldigen hen die durven te bekritiseren op Facebook van het "verlengen van hun tongen" en het "beledigen" van vertegenwoordigers van de Palestijnen.
In de afgelopen jaren zijn tientallen Palestijnse journalisten, bloggers, academici en politieke activisten gevangengezet of opgeroepen voor ondervraging door de PA en Hamas over hun Facebook-berichten. Internationale mensenrechtenorganisaties en voorstanders van de vrije meningsuiting evenals de media over de hele wereld geven er de voorkeur aan om de andere kant op te kijken bij deze schendingen van mensenrechten door de PA en Hamas. Bovendien lijken "pro-Palestijnse" groepen en individuen in het Westen geen enkele zorg te hebben over de trieste stand van zaken voor de Palestijnen onder de PA en Hamas. Het enige "wangedrag" en "kwaad" zien ze slechts alleen aan de Israëlische kant. Door het negeren van de benarde situatie van de Palestijnen steunen deze "pro-Palestijnse" activisten en groepen de PA en Hamas en zijn ze eigenlijk medeplichtigheid aan de inspanningen om deze stemmen van afwijkende meningen en kritiek tot zwijgen te brengen.
Met het ontbreken van internationale kritiek kunnen de PA en Hamas blijven doorgaan met hun beleid van het tot zwijgen brengen en intimideren van Palestijnen die zich durven uit te spreken tegen het gebrek aan vrijheid van meningsuiting en democratie in de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook.
Onlangs bijvoorbeeld arresteerde Hamas twee Palestijnen, Abdallah Abu Sharekh en Shukri Abu Oun, in de Gazastrook die kritische opmerkingen hadden gepost op Facebook.
Abu Sharekh, een prominente schrijver, werd gearresteerd kort nadat hij op Facebook een commentaar had gepost met kritiek op een senior Hamas-official, Salah Bardaweel. "U bestuurt de Gazastrook met ijzeren vuist en vuur," schreef Abu Sharekh. "De toestand van onderdrukking (in de Gazastrook) is onaanvaardbaar. U (Hamas) hebt de Gazastrook teruggebracht naar de Middeleeuwen."
Abu Sharekh's kritiek kwam als reactie op de elektriciteitscrisis in de Gazastrook. Duizenden gezinnen in de Gazastrook brengen het grootste deel van de dag door zonder elektriciteit als gevolg van de machtsstrijd tussen Hamas en de Palestijnse Autoriteit. Vorige maand heeft de PA aangekondigd dat het zou stoppen met de betalingen aan Israël voor de brandstof die nodig is voor de krachtcentrales in de Gazastrook. Deze stap van de PA is ontworpen om de Hamas te straffen. Maar Abu Sharekh en andere Palestijnen in de Gazastrook houden Hamas verantwoordelijk voor de crisis. Zij betogen dat de corruptie van Hamas, specifiek de verduistering van de Qatarese middelen die bestemd zijn voor de aankoop van de brandstof voor de krachtcentrales, de belangrijkste reden is achter de crisis. Abu Sharekh wees er in zijn Facebook-commentaar op dat de Hamas-leiders privé-generatoren hebben geïnstalleerd, die hun huizen van elektriciteit voorziet zelfs tijdens een stroomuitval.
In een ongekende en brutale stap heeft Abu Sharekhs clan deze verklaring afgegeven om Hamas te veroordelen voor het arresteren van hun zoon vanwege het uitbrengen van zijn opinie:
"Wij houden Hamas volledig verantwoordelijk voor de veiligheid en de gezondheid van onze zoon en roepen op tot een einde aan zijn vervolging en van zijn medestanders... Wij verwerpen en veroordelen elke actie die een aanslag vormt op het recht van onze zonen om te spreken over hun politieke standpunten, ondanks de excuses."
Abu Oun werd gearresteerd voor het posten van soortgelijke kritiek op Hamas op Facebook. Eerder heeft Hamas ook de journalisten Nasr Abu Foul, Ahmed Qdeih en Hazem Madi gearresteerd op beschuldiging van het publiceren van "nep-nieuws" en "het verspreiden van geruchten". Hun echte misdaad: het posten van kritische opmerkingen over de Hamas op sociale media. Later heeft Hamas ook de politieke activisten Mohammed al-Tuli en Amer Balousheh gearresteerd om dezelfde reden.
Een andere Palestijnse journalist uit de Gazastrook, die slachtoffer werd van Hamas' hardhandige optreden tegen de vrijheid van meningsuiting is Fuad Jaradeh, een correspondent van Palestina TV. Hamas beveiligingsofficieren hebben Jaradeh gearresteerd na het overvallen van zijn huis in de Tel al-Hawa, een buitenwijk van Gaza-stad, met de confiscatie van zijn laptop en mobiele telefoon. Zijn familie zegt dat hij alleen werd gearresteerd vanwege zijn kritische berichten op Facebook tegen Hamas.
Wat tegelijk grappig en triest is, is dat de Palestijnse Autoriteit, die kritiek heeft op het hardhandige optreden van Hamas vanwege de vrijheid van meningsuiting in de Gazastrook, heel lang de toevlucht heeft genomen tot soortgelijke maatregelen tegen haar critici op de Westelijke Jordaanoever.
Het laatste slachtoffer van de PA-onderdrukking van openbare vrijheden is Nassar Jaradat, een 23-jarige politieke activist die eerder deze week werd gearresteerd voor kritiek op de hoge Palestijnse official Jibril Rajoub. De PA-veiligheidstroepen hebben Jaradat gearresteerd nadat hij een commentaar schreef op Facebook, waarin hij Rajoub bekritiseerde voor het erkennen van het recht van de Joden op de Klaagmuur in Jeruzalem. Een gerechtshof van de PA heeft sindsdien beslist dat Jaradat, die een engineering-student is, in hechtenis te zetten gedurende 15 dagen op beschuldiging van het "beledigen" van een Palestijnse topambtenaar.
Vorig jaar heeft de PA aangetoond dat het niet aarzelt om zelfs een van hun eigen mensen te arresteren als hij de Palestijnse leiders durft te bekritiseren. Osama Mansour, een senior PA-veiligheidsofficial, werd gearresteerd en later ontslagen omdat hij Mahmoud Abbas bekritiseerde voor het bijwonen van de begrafenis van de voormalige Israëlische President Shimon Peres.
Deze arrestaties zijn gemeengoed geworden onder de PA op de Westelijke Jordaanoever. Bijna elke week horen de Palestijnen over een of andere journalist, blogger of activist die is gearresteerd of opgeroepen voor ondervraging door de veiligheidstroepen van de PA, slechts vanwege het plaatsen van opmerkingen met kritiek op de regering op de sociale media.
De Palestijnen hadden hoop een onafhankelijke staat te bereiken in hun eigen land. Tenslotte echter kregen zij twee afzonderlijke staten - één op de Westelijke Jordaanoever - en een tweede in de Gazastrook als gevolg van de machtsstrijd tussen de Palestijnse Autoriteit en Hamas. Maar de echte tragedie voor de Palestijnen is dat noch de PA noch Hamas waarde hechten aan mensenrechten of openbare vrijheden. De echte tragedie van de Palestijnen in de afgelopen decennia is de mislukte leiding geweest - of het nu de seculiere PLO is of de islamitische Hamas.
Gezien de huidige stand van zaken voor de Palestijnen is het moeilijk om te zien hoe ze ooit vooruitgang zullen boeken op weg naar een succesvolle staat met recht en orde en een eerbiediging van de openbare vrijheden en democratie.
Khaled Abu Toameh, een bekroond journalist, is gevestigd in Jeruzalem.