Na de zeer gewaagde militaire betrokkenheid van Rusland in het door oorlog verscheurde Syrië ten gunste van president Bashar al-Assad en het sjiitische blok, zijn de regionale soennitische mogendheden - Turkije en zijn bondgenoot Saoedi-Arabië - nerveus en niet in staat de burgeroorlog ten gunste van de vele islamitische groeperingen die vechten tegen de troepen van Assad, te beïnvloeden.
Zeer recent, na weken van onderhandelingen, besloten de Turken en de Saoedi's om hun spierballen te tonen en hun krachten te bundelen tot een grote hevige oorlog in het Syrische theater. Dit is gevaarlijk voor het Westen. Het risico ervan is een verdere Russische en Iraanse betrokkenheid in Syrië te provoceren en een NAVO-Rusland-confrontatie te veroorzaken.
Nadat Turkije de schending van zijn luchtruim meldde en een Russische Su-24 militaire straaljager neerschoot op 24 november, gebruikte Rusland dit incident als voorwendsel om zijn militaire inzet in Syrië te versterken en de "gematigde islamisten" te bombarderen. Dat zijn de islamisten, die het leger van Assad bestrijden en ondersteund worden door Turkije, Saoedi-Arabië en Qatar. De Russische stap ging samen met de installatie van geavanceerde S-400 langeafstands lucht- en antiraket-afweersystemen.
Uit angst dat deze nieuwe speler in het spel hun plannen om een soennitisch regime te installeren in Damascus, vitaal zou kunnen beschadigen, zeggen Turkije en Saoedi-Arabië nu dat ze klaar zijn om het blok uit te dagen, dat bestaat uit de troepen van Assad, Rusland en sjiitische militanten uit Iran en Libanon.
Zoals altijd, sprak de Turkse minister Ahmet Davutoglu op een manier die de Turkije-volgers krachtig herinnerde aan de welbekende zin: blaffende honden bijten niet. "Niemand," zei hij op 9 februari, "moet vergeten hoe de Sovjet-troepen, die een sterke supermacht waren tijdens de Koude Oorlog, en naar Afghanistan gingen, maar vervolgens Afghanistan verlieten in een verslagen situatie. Degenen die Syrië vandaag betreden zullen ook Syrië verlaten op een verslagen wijze." Met andere woorden, Davutoglu vertelde de Russen: 'Ga weg uit Syrië, want wij komen erin.' De Russen hebben niet eens geantwoord. Ze bleven doorgaan met de bombardementen.
 Zal een directe militaire betrokkenheid in Syrië van Turkije en Saoedi-Arabië aanleiding zijn tot een NAVO-Rusland confrontatie? Afbeelding: de Russische president Vladimir Poetin met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan (toen minister-president), bijeen in Istanboel op 3 december 2012. (bron van de foto: kremlin.ru) |
Turkije blijft dreigen zijn militaire rol in Syrië uit te breiden. Vice-premier Yalcin Akdogan heeft toegezegd dat Turkije niet langer in een "defensieve positie" zal zijn betreffende het behouden van zijn nationale veiligheidsbelangen te midden van de ontwikkelingen in Syrië. "Kan een team," zei hij, "ten alle tijden defensief spelen en nog steeds de wedstrijd winnen?... Je kunt niets winnen door defensief te spelen, je kunt verliezen wat je al hebt. Er is een zeer dynamische situatie in de regio en men moet deze situatie goed begrijpen. Men moet zich uiteindelijk terugtrekken vanwege bezorgdheid en angst."
Gaat NAVO-lid Turkije in oorlog om de soennitische sektarische doelstellingen te verwezenlijken? En gaan de Saoedi-bondgenoten meedoen? Als de soennitische bondgenoten niet bluffen, geven ze al signalen af van wat uiteindelijk kan veranderen in een nieuw bloedig hoofdstuk in de sektarische proxy-oorlog in Syrië.
Ten eerste heeft Saudi-Arabië aangekondigd dat het straaljagers zal sturen naar de Incirlik luchtmachtbasis in het zuiden van Turkije, waar de vliegtuigen van de Verenigde Staten en andere geallieerden staan, om de bolwerken van de Islamitische Staat in Syrië te raken. Militaire functionarissen van Saoedi zeiden dat hun gevechtsvliegtuigen de luchtoperaties in Syrië zouden intensiveren.
Ten tweede, en meer verontrustend, zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu, dat Turkije en Saoedi-Arabië ook in Syrië konden gaan deelnemen aan operaties op de grond. Hij zei ook dat de twee landen al lang grensoverschrijdende operaties in Syrië overwogen. Dat gebeurt onder het voorwendsel van een strijd tegen de Islamitische Staat, maar in feite in de hoop de soennitische groepen die strijden tegen het sjiitische blok te versterken. Maar ze hebben nog geen beslissing genomen.
In tegenstelling daarmee lijken de Saoedi-officials veel zekerder over een militaire interventie. Een Saoedische brigadier-generaal zei dat een gezamenlijke Turks-Saoedische grondoperatie in Syrië werd gepland. Hij zei zelfs dat de Turkse en Saoedische militaire deskundigen elkaar zouden ontmoeten in de komende dagen om "de details" af te ronden, evenals de gevechtseenheden en de rol die gespeeld zou worden door elk land."
In Damascus zei het Syrische regime dat een eventuele grondoperatie binnen de soevereine grenzen van Syrië zou "neerkomen op agressie die moet worden weerstaan."
Het zou alarmerend moeten worden voor het Westen als Turkije en Saoedi-Arabië, twee belangrijke Amerikaanse bondgenoten, hebben besloten om te gaan strijden tegen een vreemde mix van vijanden op Syrisch grondgebied, met inbegrip van de Syrische troepen, en de radicale jihadisten, en de verschillende sjiitische krachten, en - het meest kritisch - Rusland. Allemaal ter ondersteuning van de "gematigde" islamisten. Dat kan de opening zijn van een nog slechtere ramp in Syrië, mogelijk zelfs voor de komende 10 tot 15 jaar.
Het nieuwe soennitische avonturisme zal waarschijnlijk Iran ertoe dwingen zijn militaire inzet in Syrië uit te breiden. Het zal nieuwe spanningen creëren tussen Turkije/Saoedi-Arabië en de Iraakse sjiitisch gedomineerde regering. Het kan zich ook verspreiden en de andere Midden-Oosten theaters destabiliseren, als het soennitische blok dat bestaat uit Turkije, Saoedi-Arabië en Qatar, deel zou kunnen nemen in nieuwe proxy oorlogen met het sjiitische blok plus Rusland.
Washington moet wel meer dan twee keer nadenken om Turkije en Saoedi-Arabië, hun de soennitische bondgenoten, toe te staan om militair samen te gaan tegen de sjiitische vijanden in Syrië. Het toestaan van de soennitische racisten tot een nog diepere sektarische oorlog is niet een rationele manier om de Russische expansie in de oostelijke Middellandse Zee te blokkeren. En het zal zeker niet de Amerikaanse belangen dienen.
Turkije en Saoedi-Arabië zijn te zwak om de Russische belangen militair te schaden. Het is een Russische valstrik - en precies die waarop de Russen hopen, dat hun vijanden erin zullen trappen.
Burak Bekdil, gevestigd in Ankara, is een Turkse columnist voor de Hürriyet Daily en een medewerker aan het Middle East Forum.