Minder dan tien jaar geleden haastten veel westerse staatslieden en experts zich om de Turkse islamitische leiders te prijzen als "post-moderne, democratische, hervormingsgezinde, pro-Europese Unie islamisten", die een rolmodel voor de minder democratische moslimlanden zouden kunnen spelen in het Midden-Oosten. Het was "De oprijzing en opkomst van Turkije", zoals Patrick Seale het schreef in de New York Times in 2009.
In werkelijkheid waren de "post-moderne islamisten" gewoon islamisten verpakt in een mooiere cadeauverpakking. Vandaag de dag betalen de Turken een hoge prijs voor deze neo-Ottomaanse, revisionistische, misberekende strategische visie van hun leiders.
In juli vermoordde een Turks-Koerdische zelfmoordterrorist meer dan 30 pro-Koerdische activisten in een klein dorp aan de grens tussen Turkije en Syrië. Drie maanden later vermoordden jihadistische zelfmoordterroristen in een klap meer dan 100 pro-vredesactivisten in het centrum van Ankara, in de ergste daad van terreur in de Turkse geschiedenis. De Turkse regering gaf manipulatief de schuld aan een "gemengde" groep terroristen, met inbegrip van Koerden. In januari vermoordden jihadisten 10 Duitse toeristen in Istanbul in een andere zelfmoordaanslag.
En het meest recent, op 17 februari, vermoordde een Koerdische militant bijna 30 mensen, met inbegrip van militair personeel, op slechts een paar honderd meter afstand van het Turkse parlement in Ankara.
In een tijdsbestek van slechts zeven maanden zijn er meer dan 170 mensen omgekomen bij bomaanslagen. Dit aantal is exclusief de meer dan 300 veiligheidsagenten gedood door Koerdische militanten, en de meer dan 1000 Koerdische militanten gedood door Turkse veiligheidstroepen sinds een Turks-Koerdische wapenstilstand eindigde in juli vorig jaar.
Buiten haar grenzen drijft Turkije ook op een zee van chaos. Het land is in een steeds gevaarlijker proxy-oorlog gewikkeld tegen een blok van sjiitische en door sjiieten gedomineerde regeringen, in Damascus, Bagdad en Teheran, plus hun Russische supporters. Daarnaast zijn voor de Turkse neo-Ottomanen landen als Libanon, Libië, Israël en Egypte allemaal "vijandige staten".
Overheidsfunctionarissen beweren privé dat de vijanden van Turkije met behulp van terreurgroepen aanslagen op Turkse doelen lanceren. "Het is alsof je wel heel goed weet wie er achter de aanslagen zit, maar het niet kunt bewijzen ... De meesterbreinen kunnen één of meer van de landen zijn waar we een aanvaring mee hebben", vertelde een senior veiligheidsambtenaar onlangs aan deze auteur. Geen fijn idee om een gemeenschappelijke doelstelling te zijn van een aantal schurken-staten die de mogelijkheid hebben terroristen te manipuleren.
De spelers in het oostelijke Middellandse Zee theater, met inbegrip van Turkije, gaan voor een groter deel van een kleiner wordende taart. De sektarische ambities van Turkije zijn geen geheim. Noch die van Iran. Vandaag zijn er bijna 50.000 sjiitische militiestrijders die vechten in Syrië, waar de meerderheid van de bevolking Sunni is (zoals in Turkije).
En Rusland, aan de andere kant, is sinds 30 september bezig met het bombarderen van vijandige doelen die vijandig staan tegenover het regime van de Syrische president Bashar al-Assad. Russische vliegtuigen hebben ongeveer 7.500 doelen geraakt, waarvan 89% uitgevoerd op de tegenstanders van Assad en andere groepen dan de Islamitische Staat (IS). Slechts 11% heeft men gericht op de gemeenschappelijke vijand.
Rusland heeft ook een zeer serieus militair vermogen opgebouwd rond de Kaspische Zee en de oostelijke Middellandse Zee. Rusland zit in het proces van militaire omsingeling van Turkije - in Syrië, de Krim, Oekraïne en Armenië. Het meest recent kondigde Moskou de inzet aan van een nieuwe partij gevechtsvliegtuigen en aanvalshelikopters, vanuit een luchtmachtbasis buiten de Armeense hoofdstad Yerevan, 40 km van de Turkse grens.
Turkije lijkt hulpeloos. Zelfs haar NAVO-bondgenoten lijken een diep voorbehoud te hebben over enige hulp die ze bereid zijn aan Ankara te geven in het geval het conflict met Rusland zich zou uitbreiden. Onlangs heeft de minister van Buitenlandse Zaken van Luxemburg, Jean Asselborn, de Turkse regering gewaarschuwd dat zij niet op de steun van de NAVO kan rekenen als de spanningen met Rusland escaleren in een gewapend conflict.
Ruslands strijd gaat niet over het verslaan van de Islamitische Staat, maar over het uitbreiden van haar invloedssfeer in het oostelijke Middellandse Zee gebied, met inbegrip van de monding van het Suezkanaal. Op een bepaalde manier daagt Rusland de NAVO uit door middel van Syrië - op dezelfde manier als Turkije dat doet tegen de sjiieten door middel van Syrië - of Iran tegen de soennieten door middel van Syrië.
Er zijn een aantal vragen over de mogelijkheid om de vrede terug te laten keren naar dit deel van de wereld.
- Zullen de moslims ooit stoppen met het haten en doden van elkaar, met inbegrip van het bombarderen van hun moskeeën langs sektarische lijnen, en hun 14 eeuwen lang durende oorlog eindigen?
- Zullen er functionele overheden komen in Damascus en Bagdad op een zeker moment, al snel?
- Zal de soennitische wereld ooit zijn eigen radicalisering stoppen, zonder dat de vrede wordt opgelegd vanuit de niet-islamitische wereld?
- Zal de sjiitische wereld ooit zijn eigen sektarische expansionistische ambities kunnen beheersen?
- Zullen de soennitische en sjiitische werelden ooit stoppen met het haten van Joden en het zich verbinden aan de vernietiging van de staat Israël?
- Zullen de Turkse islamisten ooit beseffen dat hun neo-Ottomaanse ambities niet in verhouding staan tot hun macht en regionale invloed?
- Zal de westerse wereld bereid zijn om Rusland, de nieuwe agressie in de buurt genaamd de oostelijke Middellandse Zee, uit te dagen? Zo ja, hoe dan?
- Zullen de spelers in de oostelijke Middellandse Zee ooit blij zijn met een grotere taart waardoor hun schijfjes niet per se steeds kleiner worden?
De antwoorden van de auteur op deze vragen zijn allemaal negatief.
Burak Bekdil, gevestigd in Ankara, is Turks columnist voor de Hürriyet Daily en medewerker aan het Middle East Forum.