Enkele weken geleden werd Facebook onder vuur genomen toen het werd betrapt op het toestaan van anti-Israël-posts, maar vergelijkbare anti-Palestijnse sentimenten bleek te censureren.
En nu wordt een van de meest sinistere verhalen van het afgelopen jaar nauwelijks verslagen door de media. In september 2015 hadden Duitse bondskanselier Angela Merkel en Facebook-oprichter Mark Zuckerberg een ontmoeting tijdens een ontwikkelingstop van de VN in New York. Toen ze aanschoven registreerde de microfoon van Merkel, die nog aanstond, de vraag aan Zuckerberg wat ze zouden kunnen doen aan het voorkomen van anti-immigratie-commentaren die op Facebook gepost worden. Ze vroeg of het iets was waar Facebook aan werkt, en hij verzekerde haar dat dit zo was.
Op dat moment was misschien wel het meest onthullende aspect aan hun uitwisseling dat de Duitse bondskanselier - op een moment dat haar land een van de meest significante gebeurtenissen in de naoorlogse geschiedenis meemaakt - kennelijk tijd en zorg wijdde aan hoe ze de publieke afwijzing van haar beleid op social media kon stoppen. En nu lijkt het gesprek de weg bereid te hebben voor ingrijpende gevolgen.
Vorige maand kondigde Facebook een, in hun woorden, "initiatief voor online burgermoed" aan. De intentie daarvan, zo beweert het bedrijf, is om haatzaaiende teksten van het platform te verwijderen - specifiek middels het verwijderen van commentaren die "xenofobie aanjagen". Facebook werkt samen met een afdeling van Bertelsmann, dat zich richt op het identificeren en verwijderen van "racistische" uitlatingen op Facebook. Het project is specifiek op Duitse Facebookgebruikers gericht. Bij de lancering van het plan verklaarde de algemeen directeur van Facebook, Sheryl Sandberg, dat "er geen plek voor hatelijke uitingen is in onze samenleving - ook niet op het internet." Ze vervolgde: "Facebook is geen plaats voor de verspreiding van haatzaaiende teksten of aansporingen tot geweld." Facebook mag natuurlijk doen wat het wil met haar eigen website. Wat het zo problematisch maakt, is wat deze bundeling van krachten en vertroebeld denken zegt over wat er aan de hand is in Europa.
De massale beweging van miljoenen mensen - uit Afrika, het Midden-Oosten of nog verder weg - vindt in recordtijd plaats en is een enorme gebeurtenis in zijn eigen historie. Maar zoals gebeurtenissen in Parijs, Keulen en Zweden hebben laten zien, is het zeker geen serie ontwikkelingen met een positieve connotatie.
Naast de vrees voor de gevolgen voor de veiligheid die gepaard gaat met de influx van miljoenen mensen wier identiteit, overtuigingen en intenties ons onbekend zijn en - bij zulke grote aantallen - onkenbaar zijn, voelen veel Europeanen een diepe zorg dat deze beweging van mensen een voorbode is van onomkeerbare alteraties in het weefsel van de samenleving. Veel Europeanen willen geen smeltpot worden voor het Midden-Oosten en Afrika. Ze willen iets van hun eigen identiteit en tradities bewaren. Het is geen minderheid die hier zorgen over heeft. Peiling na peiling toont een significante meerderheid van het publiek en ieder en elk Europees land die zich tégen een migratiegolf met deze spoelkracht keert.
Het sinistere aan wat Facebook aan het is, is dat het nu uitingen verwijdert waarover iedereen het wel min of meer over eens kan zijn dat het racistische teksten zijn - maar dat doet het sociale netwerk tezamen met uitingen waarover alleen iemand bij Facebook beslist dat het "racistisch" zou zijn.
En het blijkt zo te zijn dat - kijk eens aan - dit idee van "racistische" spraak toevallig alles omvat dat te maken heeft met kritiek op de huidige catastrofale immigratiepolitiek van de Europese Unie.
Door de bepaling dat "xenofobe" comments waarin op deze crisis wordt gereageerd ook "racistisch" zijn, heeft Facebook de opvattingen van een meerderheid der Europeanen (die, het moet benadrukt worden, tégen het beleid van Merkel zijn) tot "racisme" bestempeld Dit is een beleid dat zijn uitwerking zal hebben in de glijdende beweging richting een rampzalige Europese toekomst.
Want zelfs als sommige uitingen waar Facebook zo bang van is in zekere zin "xenofoob" zijn, dan liggen er nog diepere vragen achter waarom deze uitingen uitgebannen zouden moeten worden. Als vervanger van geweld is spraak een van de beste manieren om gevoelens en frustraties te uiten. Het verwijderen van de vrijheid om die gedachten te uiten, zorgt er voor dat alleen geweld overblijft. De Weimar Republiek - om maar eens een voorbeeld te geven - was verzadigd met wetten die kritische uitingen jegens de staat moesten inperken. Deze wetten hadden geen enkel effect op het voorkomen van de toename van extremisme. Ze maakten slechts martelaren van degenen die onder de wetten vervolgd werden, en overtuigde daarmee des te meer mensen dat de tijd van praten voorbij was.
De sinistere realiteit van een samenleving waarin de uitdrukking van een meerderheidsmening in een misdaad verandert, is door heel Europa waar te nemen. Onlangs nog kwam in het nieuws dat Nederlandse burgers een bezoekje van de politie hebben gehad, die hen waarschuwde over het posten van sentimenten tegen massamigratie via Twitter en andere sociale media.
In deze giftige mix heeft Facebook nu - bewust of onbewust - een aandeel genomen. De deksel wordt op de snelkookpan gedrukt terwijl het vuur onder de pan juist omhoog wordt gedraaid. Een wérkelijk "initiatief voor Zivilcourage" zou zowel aan Merkel als aan Zuckerberg kunnen verhelderen dat hun beleid slechts één mogelijke uitkom.